Ποια είναι η πραγματικότητα: η αλήθεια ή η φαντασία;
Ο Χαβιέρ Θέρκας θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς αυτή τη στιγμή στην Ισπανία. Το μυθιστόρημά του «Στρατιώτες της Σαλαμίνας» (2001) απέσπασε διθυραμβικές κριτικές, ενώ μεγάλη απήχηση είχε και η ομώνυμη ταινία, την οποία συνιστώ ανεπιφύλακτα. «Ο ένοικος», γραμμένος το 1989, θεωρείται το πρώιμο αριστούργημά του και μεταφράζεται σε αρκετές γλώσσες.
Ο Ιταλός Μάριο Ρότα διδάσκει φωνολογία σε ένα πανεπιστήμιο της μεσοδυτικής Αμερικής. Η ζωή του έχει μια συγκεκριμένη ρουτίνα και δεν κρύβει εκπλήξεις, μέχρι τη μέρα που θα εμφανιστεί ο καινούριος του γείτονας, ο Ντάνιελ Μπέρκοβιτς, ο οποίος τυχαίνει να είναι και συνάδελφός του. Τη μέρα που θα τον γνωρίσει η ζωή του αλλάζει: αρχικά παθαίνει διάστρεμμα, έπειτα αναγκάζεται να παραχωρήσει το γραφείο του στο πανεπιστήμιο στον Μπέρκοβιτς, παρακολουθεί τους συναδέλφους του να μαγεύονται από το νέο τους συνάδελφο και την κοπέλα με την οποία διατηρεί μια χαλαρή σχέση να έλκεται από αυτόν. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, μια επίσκεψη στο διαμέρισμα του Μπέρκοβιτς τον τρομάζει, αφού διαπιστώνει ότι το εσωτερικό του είναι μια πιστή αντιγραφή του δικού του διαμερίσματος, από τα έπιπλα μέχρι τους πίνακες. Όλα αυτά αρχίζουν να δημιουργούν αμφιβολίες στο Μάριο σχετικά με την πνευματική του ισορροπία.
Ποια είναι τα συστατικά ενός εφιάλτη; Ο φόβος, το κενό, η απειλή; Όλα αυτά τα διαθέτει η νουβέλα του Θέρκας. Χρησιμοποιώντας έναν τριτοπρόσωπο αποστασιοποιημένο αφηγητή, ο συγγραφέας χτίζει σταδιακά μια εφιαλτική κατάσταση για τον πρωταγωνιστή του μυθιστορήματος. Του αφαιρεί κλιμακωτά όλα τα επίπεδα ασφάλειας που διαθέτει: πρόβλημα με την υγεία του, υποβιβασμός στην εργασία του, απόρριψη στην προσωπική του ζωή. Και όλα αυτά σχετίζονται με την άφιξη ενός «εισβολέα», ο οποίος φαίνεται καλοπροαίρετος και φιλικός, γεγονός που τον καθιστά αφενός δύσκολο αντίπαλο, αφετέρου μια απειλητική φιγούρα. Η ολοκλήρωση της ιστορίας είναι διφορούμενη και αφήνει στον αναγνώστη να επιλέξει εάν αυτό που διάβασε είναι η αλήθεια ή μια φοβία του Μάριο. Ό,τι κι αν αποφασίσει ο αναγνώστης, ο Θέρκας έχει καταφέρει αυτό που ήθελε: απέδειξε ότι ο εφιάλτης είναι κυρίως η στέρηση αυτών που διαθέτουμε και που τα θεωρούμε δεδομένα.
«Ο ένοικος» είναι μια νουβέλα που διαβάζεται με μια ανάσα και που μεταφέρει την αγωνία και την απελπισία του Μάριο στον αναγνώστη, εγκλωβίζοντάς τον σε μια τρομακτική εμπειρία που εκφράζει τις φοβίες αρκετών ανθρώπων, ενώ το τέλος της ιστορίας δημιουργεί την απορία: «Ποια ήταν τελικά η αλήθεια;»
