Αναζητώντας το χαμένο χρόνο

Ο Marc Auge , ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος της Ανώτατης Σχολής Κοινωνικών Επιστημών, είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους ανθρωπολόγους. Μετά την ενασχόλησή του με τις αφρικανικές αντιλήψεις περί προφητειών (Τόνγκο, Ακτή του Ελεφαντοστού) και τις θεωρητικές του αναλύσεις, στρέφεται στην ανθρωπολογική προσέγγιση της καθημερινότητάς μας και στοχάζεται το πεπρωμένο του σύγχρονου κόσμου. Στα σημαντικά έργα του συγκαταλέγονται τα βιβλία: “La traversee du Luxembourg”, (Hachette, 1985), “Un ethnologue dans le metro”, (Hachette, 1986).

Στις περισσότερες περιπτώσεις, όταν μας λένε ότι κάποιος ψάχνει να μας βρει, συνειρμικά η σκέψη πηγαίνει πάντοτε στο κακό. Τι θα συνέβαινε όμως, αν τα πράγματα ήταν διαφορετικά ;

Ο Ζιλιέν, ακολουθώντας την αγαπημένη συνήθεια, έχει φτάσει στον κινηματογράφο για να παρακολουθήσει την ταινία «Καζαμπλάνκα». Λίγο πριν ξεκινήσει η προβολή μπαίνει στην αίθουσα μια γυναικεία παρουσία, που τραβάει το βλέμμα του. Στη συνέχεια γνωρίζονται και συνομιλούν περπατώντας στους δρόμους της πόλης.

Η επικοινωνία τους συνεχίζεται και τις επόμενες ημέρες, όπου μαθαίνει ο ένας για τον άλλο, αποκαλύπτουν στοιχεία της ζωής τους, χωρίς να γνωρίζει όμως ο Ζιλιέν ότι κατά έναν «υπόγειο» τρόπο συμφωνούσε σ’ αυτό που επρόκειτο να επακολουθήσει, στην αναζήτηση του ίδιου του εαυτού και των πράξεών του μέσα στο χρόνο.

Το βιβλίο του Μαρκ Οζέ είναι ένα τόσο συμπυκνωμένο σε νόημα κείμενο, που κερδίζει τον αναγνώστη από τις πρώτες κιόλας σελίδες του. Με ύφος απλό και γλώσσα λιτή και περιεκτική, ο συγγραφέας πετυχαίνει να οδηγήσει τον αναγνώστη σ’ ένα κυκεώνα σκέψεων και αναμνήσεων, αναζητώντας τη δίοδο, όχι τόσο του ήρωα, αλλά της κοπέλας εκείνης, που ως υποβόσκουσα ηρωίδα, βρίσκεται στην πραγματική αναζήτηση. Επίσης, καταφέρνει να αποδώσει τρόπον τινά μια ατμόσφαιρα νουάρ στο έργο, τόσο με την αναφορά στο έργο «Καζαμπλάνκα» στην αρχή του βιβλίου, όσο και με τις αναδρομές σε παλαιότερες δεκαετίες.

Όπως λένε συνήθως σ’ αυτές τις περιπτώσεις, σημασία δεν έχει ο προορισμός, αλλά το ταξίδι. Έτσι κι εδώ, αν πρέπει να κρίνουμε από καθαρά μυθιστορηματική άποψη την έκβαση του έργου, θα λέγαμε ότι είναι ένα σημείο στο οποίο υστερεί. Όμως οφείλουμε να διευκρινίσουμε ότι πρόκειται για ένα βιβλίο όπου τελικά μεγαλύτερη σημασία έχει η αναζήτηση του εαυτού του καθενός μέσα στο ίδιο του το παρελθόν, παρά η πλοκή αυτή καθ’ εαυτή και η εξέλιξή της.

Σίγουρα κατά τη διάρκεια της αναζήτησης ο αναγνώστης μπορεί κατά σημεία να μπερδευτεί, όμως όταν διαβάσει τις τελευταίες σελίδες θα νιώσει δικαιωμένος και τελικά ποια αναζήτηση είναι ξεκάθαρη;