Μια γειτονιά, ένας κόσμος

Αρκετοί από εμάς προλάβαμε το δέσιμο της γειτονιάς. Γνωρίζοντας τους πάντες που έμεναν σε κοντινά σπίτια, μιλώντας με τους ανθρώπους που είχαν τα μαγαζάκια κρυμμένα στα στενά που λίγοι ξέραμε, παίζοντας με παιδιά που δε χρειαζόταν να είναι συμμαθητές ή οικογενειακοί φίλοι, ωριμάσαμε με την αίσθηση της γειτνίασης και της δεμένης συνοικίας.

Έτσι και ο Γκιγιέρμο Αριάγκα μας παρουσιάζει στο συγκεκριμένο βιβλίο του την ιστορία των κατοίκων της οδού Ρετόρνο 201, η οποία ανήκει σ’ ένα σύμπλεγμα δρόμων και παρόδων που φέρουν το όνομα Ρετόρνο και αποτελούν μια μικρή γειτονιά στο νότιο τμήμα της Πόλης του Μεξικού. Απλοί καθημερινοί άνθρωποι με τα πάθη και τις αδυναμίες τους, τα συναισθήματα και τα όνειρά τους, τις ελπίδες τους για ένα καλύτερο αύριο.

Από τους πιο εξαθλιωμένους κατοίκους που χάνονται στον κυκεώνα του υποκόσμου και τα λάθη εξεχόντων ανθρώπων με συγκροτημένη προσωπικότητα έως την εξερεύνηση παιδιών για το άγνωστο του ενστίκτου και πώς τελικά ο φόβος παραμένει για πάντα φόβος. Ακόμα, από την πατριωτική μανία κάποιων εξ αυτών, τα φαντάσματα που εμφανίζονται ξαφνικά, έως τις μνήμες του παρελθόντος που γίνονται δεσμά και την αναζήτηση της εσωτερικής γαλήνης.

Το έργο του Γκιγιέρμο Αριάγκα είναι καταπληκτικό, αφού απογυμνώνει εξ ολοκλήρου την ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία και την ανάγκη της ψυχής να επιβιώσει μέσα από μια θύελλα συναισθημάτων, συγκρούσεων και γεγονότων και να καταφέρει –και να αντέξει– να αναπνεύσει τον αέρα κάποια στιγμή αδέσμευτη και ολοκληρωμένη.

Πέρα από το κοινό στοιχείο όλων των διηγημάτων που εκτυλίσσονται στην οδό Ρετόρνο 201, την αίσθηση της γειτονιάς ενισχύει ακόμα περισσότερο το ότι ορισμένοι χαρακτήρες εμφανίζονται και σε άλλες ιστορίες πέρα από αυτές όπου πρωταγωνιστούν. Η γλώσσα και το ύφος του συγγραφέα είναι μ’ ένα μοναδικό τρόπο ανθρώπινα με όλη τη σημασία της λέξης, ενώ η ροή είναι γρήγορη χωρίς να αφήνει πίσω τον αναγνώστη. Επίσης ο συγγραφέας σε μερικά διηγήματα παίζει τόσο με το χρόνο της αφήγησης όσο και με τον αφηγητή, βγαίνοντας έτσι από τον εύκολο δρόμο και παρουσιάζοντας στο κοινό ένα έργο ιδιαίτερης λογοτεχνικής αξίας.

Η σκιαγράφηση της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης είναι εκπληκτική, καθώς και όλων εκείνων των συναισθημάτων που συνθέτουν και στιγματίζουν το ανθρώπινο γίγνεσθαι. Μολονότι οι περισσότερες από τις ιστορίες είναι γραμμένες πριν από 25 και πλέον χρόνια, φαίνονται επίκαιρες εξαιτίας της ευρείας αντίληψης του συγγραφέα, προσδίδοντας αξία και διαχρονικότητα στο παρόν λογοτεχνικό κείμενο.

Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι ο Γκιγιέρμο Αριάγκα είναι ο σεναριογράφος των ταινιών «Χαμένες αγάπες», «21 γραμμάρια», «Βαβέλ» και «Οι τρεις ταφές του Μελκιάδες Εστράδα», οπότε νομίζω ότι τα λόγια περιττεύουν.