Η αρχή του γαλλικού αστυνομικού μυθιστορήματος

Πατέρας του γαλλικού αστυνομικού μυθιστορήματος θεωρήθηκε από πολλούς ο Emile Gaboriau (1832-1873), ο δημιουργός του επιθεωρητή Λεκόκ, ο οποίος θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης για μεταγενέστερους λογοτεχνικούς ντετέκτιβ. Στο μυθιστόρημα που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στη χώρα μας από τις εκδόσεις Gutenberg, ο Λεκόκ κάνει την εμφάνισή του, αλλά κατέχει έναν δευτερεύοντα ρόλο, ενώ πρωταγωνιστική είναι η παρουσία ενός ηλικιωμένου συνεργάτη της γαλλικής δικαιοσύνης, του κυρίου Ταμπαρέ, γνωστού με το ψευδώνυμο μπαρμπα-Ξεδιαλύνης.

Η ιστορία του μυθιστορήματος ανοίγει την τελευταία μέρα του καρναβαλιού του 1862, όταν η Κλοντίν Λερούζ, μια μεσήλικη χήρα, βρίσκεται δολοφονημένη στο απομονωμένο σπίτι όπου κατοικούσε. Οι χωροφύλακες υποψιάζονται αρχικά ότι πρόκειται για ληστεία, όμως κατά την έρευνα του χώρου ανακαλύπτουν χρυσά νομίσματα σε ένα συρτάρι και αρχίζουν να αναρωτιούνται μήπως πρέπει να αναζητήσουν αλλού το κίνητρο του φόνου. Η αστυνομία και οι δικαστικές αρχές ζητούν τη βοήθεια του ερασιτέχνη ντετέκτιβ κυρίου Ταμπαρέ. Η ανακάλυψη ερωτικών επιστολών από το παρελθόν ανάμεσα σε έναν αριστοκράτη και την ερωμένη του, ένας νόμιμος και ένας νόθος γιος, η εγγονή μιας ξεπεσμένης αριστοκράτισσας και η σπάταλη ερωμένη ενός δικηγόρου έρχονται να περιπλέξουν την υπόθεση. Ποιος από όλους είχε λόγο να θέλει νεκρή τη χήρα Λερούζ; Και ποιο είναι τελικά το τρομερό μυστικό που εκείνη γνώριζε και της στοίχισε τη ζωή της;

Το μυθιστόρημα του Gaboriau διαθέτει τον αέρα περιπετειώδους ιστορίας (μυστικά, απαγορευμένοι έρωτες, μπερδεμένες ταυτότητες, ανατροπές δεδομένων), μυστηρίου, κοινωνικού σχολιασμού (η παρουσίαση της αριστοκρατικής τάξης και νοοτροπίας κυμαίνεται από την αυστηρά ρεαλιστική απεικόνιση έως την καρικατούρα) και ψυχογραφήματος χαρακτήρων. Κάθε φορά που ο αναγνώστης πείθεται ότι μπορεί να βρίσκεται κοντά στην αποκάλυψη του δολοφόνου, τα δεδομένα ανατρέπονται και η αναζήτηση του δολοφόνου ξεκινά από το μηδέν. Με τον χαρακτηριστικό τρόπο των μυθιστορημάτων του 19ου αιώνα, σκέψεις και συναισθήματα της στιγμής ξεδιπλώνονται στο χαρτί, μπερδεύοντας ακόμα περισσότερο τον αναγνώστη, καθώς η εστίαση στις στιγμιαίες σκέψεις δίνει τη δυνατότητα στον συγγραφέα να παρέχει βαθύτερα κίνητρα ή να απομακρύνει υποψίες μέσα σε λίγες μόνο σελίδες.

Η «Υπόθεση Λερούζ» είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα αστυνομική ιστορία, χωρίς πλατειασμούς και περιττές λεπτομέρειες –όλα όσα αναφέρονται υπάρχουν στην εξιστόρηση για κάποιο λόγο– και διαβάζεται με γοργό ρυθμό, παρά τον όγκο του βιβλίου, χάρη και στην πολύ καλή μετάφραση του Ωρίωνα Αρκομάνη και της Τιτίκας Δημητρούλια.