Ακτή, θάλασσα, ζωή

Η Άιρις Μέρντοχ γεννήθηκε στο Δουβλίνο το 1919 και έζησε στο Λονδίνο και το Μπρίστολ τα μαθητικά της χρόνια. Σπούδασε στην Οξφόρδη και το Κέιμπριτζ. Από το 1948 δίδασκε φιλοσοφία στο St. Anne’s College της Οξφόρδης. Έκανε την εμφάνισή της  στο λογοτεχνικό στερέωμα το 1954 με το «Μέσα στο δίχτυ». Έλαβε πλήθος διακρίσεων και έδωσε σειρά διαλέξεων στα καλύτερα πανεπιστήμια της Βρετανίας. Στο πανεπιστήμιο γνώρισε τον  John Bayley και πέρασε μαζί του ολόκληρη τη ζωή της. Στο τέλος της ζωής της χτυπήθηκε από τη νόσο του Αλτσχάιμερ και πέθανε σε ίδρυμα το 1999.

«Σ’ αυτό το δαιμονόπληκτο προσκύνημα, που είναι ο ανθρώπινος βίος, τι άλλο μας περιμένει θα ‘θελα να ξέρω».

Πώς μπορεί ένας άνθρωπος, που αναζητά την απομόνωση και την ελευθερία, να ξεφύγει από τις ορδές των ανθρωπίνων σχέσεων ; Μακριά από τις επιρροές της ματαιοδοξίας ξαναζεί, ανασυντάσσεται και έρχεται σε πειθήνια επαφή με την φύση. Αυτό είναι αρκετό για τον ίδιο, για την ψυχή του. Γίνεται θέλγητρο για τους υπολοίπους, που έμειναν πίσω, καθώς αποζητούν δίπλα του λίγες στιγμές λύτρωσης και πνευματικής γαλήνης. Γεύονται και απομυζούν την καθαρότητα μιας μορφής και ύστερα, εύκολα και απλά την εγκαταλείπουν, για να επιστρέψουν στους δικούς τους ρυθμούς.

Το λυκόφως αποκαλύπτει μια σκιά, που, όσο κι αν παλεύει, αδυνατεί ν’ απαγκιστρωθεί από τις υποχρεώσεις της συμβατικότητας. Εκτυλίσσονται ενώπιόν του σκηνές θυμού, μίσους, ανάγκης, αγάπης, που, όντας μακριά από τις κοινωνικές προσταγές, κάθε φορά του προκαλούν την ίδια έκπληξη. Η παρουσία των άλλων ερεθίζει για λίγο την κοινωνικότητά του και προς στιγμήν γεννάται θέμα επιστροφής στην πολιτισμένη κοινωνία. Συνταρακτικά γεγονότα προλαβαίνουν τη ζωή και κάνουν τις αποφάσεις πιο απλές.

Μια εκπληκτική παρουσίαση των ανθρωπίνων σχέσεων, με άριστη σκιαγράφηση χαρακτήρων σε τριτοπρόσωπη αφήγηση, που λόγω της θεατρικής γραφής της Άϊρις Μέρντοχ, παίρνουν σάρκα και οστά. Οι ατμοσφαιρικές εικόνες και το στήσιμο απλοϊκών σκηνικών δημιουργούν μια ολοκληρωμένη θέα απέναντι στον χρόνο, τον τόπο και τις ανθρώπινες παρουσίες. Η εμβάθυνση στην προσωπικότητα των χαρακτήρων, όπως διαμορφώνεται στην απομόνωση και στη συντροφικότητα, καλεί τον αναγνώστη να παρακολουθήσει την πορεία τους και ν’ αναζητήσει στους ήρωες τα προσωπικά στοιχεία του.

Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα για την φύση της ψυχής, της μοναχικότητας, του ανθρώπου. Η μετάφραση της Ηλιάνας Μέρμηγκα αποδίδει εξαιρετικά το ύφος και την δύναμη του κειμένου.