Το παρελθόν δεν πεθαίνει, περιμένει
Ένα υπέροχο ιστορικό μυθιστόρημα, του Άγγλου Σάιμον Μοντεφιόρε που έχει γράψει πολλά εξαιρετικά βιβλία στο είδος αυτό, είναι η ιστορία της Σάσενκα, βασισμένη σε πραγματικά στοιχεία από την πολύχρονη έρευνα τού συγγραφέα στα ρωσικά αρχεία. Μια 16χρονη κοπέλα, από εβραϊκή πλούσια οικογένεια, βγαίνει ένα χειμωνιάτικο απόγευμα του 1916 από την πύλη του ακριβού ιδιωτικού σχολείου για «ευγενείς κορασίδες» όπου σπουδάζει. Αντί για την ασφάλεια και την πολυτέλεια του πατρικού της όμως, την περιμένουν οι άντρες της μυστικής αστυνομίας του Τσάρου, της διαβόητης Οχράνα. Η Σάσενκα θα βρεθεί στη φυλακή για ανατρεπτική δράση: και πράγματι παρά τη μικρή της ηλικία, είναι ήδη αφοσιωμένη στην επανάσταση η οποία βρίσκεται προ των πυλών, μυημένη στον αγώνα των μπολσεβίκων από τον αδερφό της μητέρας της ο οποίος ζει στην παρανομία. Το συνωμοτικό της όνομα: Πολική αλεπού.
Τα πολιτικά και οικονομικά μέσα που διαθέτει η οικογένειά της, της επιτρέπουν γρήγορα να αναπνεύσει ξανά τον αέρα της ελευθερίας. Αλλά η ηρωίδα είναι αποφασισμένη να απαρνηθεί την τάξη της και να συμμετάσχει με όλες τις δυνάμεις στην ιστορική αλλαγή που έρχεται. Απορρίπτει τον αφοσιωμένο στο χρήμα πατέρα της και την αδύναμη, οπιομανή μητέρα της που έχει πιαστεί στα νύχια της επιρροής του Ρασπούτιν, και δίνεται ψυχή τε και σώματι στην υπηρεσία του κόμματος, κάνοντας οτιδήποτε της ζητηθεί όσο επικίνδυνο κι αν είναι – ακόμα και να παίξει ένα οριακό παιχνίδι γάτας και ποντικιού, με έναν αξιωματικό της Οχράνα που την έχει ερωτευτεί, για να του αποσπά πληροφορίες.
Η επανάσταση θα ξεσπάσει και θα επιτύχει. Η Σάσενκα θα γίνει γραμματέας του Λένιν, θα ανέβει μαζί με τον άντρα της, έναν αξιωματούχο του κόμματος, στην ιεραρχία, φιλοξενώντας στις συγκεντρώσεις του σπιτιού της ακόμα και τον Στάλιν. Αλλά όταν θα ξεκινήσει η θύελλα των πολιτικών εκκαθαρίσεων τη δεκαετία του ’30, ό,τι έχει δημιουργήσει μέχρι τότε στη ζωή της, ακόμα και η οικογένειά της, θα διαλυθεί… Το όνομά της θα χαθεί στη λήθη, μέσα σε τόνους χαρτιού με ανακριτικό υλικό, και κανείς δεν γνωρίζει την τύχη της. Ώσπου το 1994, μια νεαρή ιστορικός θα αρχίσει να ερευνά τα προσωπικά αρχεία του Στάλιν και θα ανακαλύψει μια ιστορία πάθους και προδοσίας, σκληρότητας και ηρωισμού…
Ο συγγραφέας έχει κάνει εξαιρετική δουλειά στην απόδοση της εποχής από τις παραμονές της οκτωβριανής επανάστασης έως τις μέρες της παντοδυναμίας του Στάλιν: οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, ο τρόπος ζωής όλων των τάξεων του ρωσικού λαού, τα πολιτικά παιχνίδια και οι ίντριγκες τόσο στο τσαρικό όσο και στο κομμουνιστικό καθεστώς, όλα ζωντανεύουν μέσα στις σελίδες του βιβλίου, μαζί με τις υπέροχες περιγραφές της Αγίας Πετρούπολης, της Μόσχας και άλλων πόλεων και περιοχών της Σοβιετικής Ένωσης. Και βέβαια, το μεγαλύτερο ατού του βιβλίου είναι οι ολοζώντανοι, απόλυτα πειστικοί χαρακτήρες που σου μένουν αξέχαστοι: τόσο εκείνοι που έχει πλάσει ο συγγραφέας, από την πρωταγωνίστρια έως και τα ορφανά χαμίνια του δρόμου, όσο και εκείνοι των πραγματικών ιστορικών προσώπων, όπως ο Ρασπούτιν και φυσικά ο Στάλιν: ένας χαμογελαστός και γλεντζές Γεωργιανός, που με μια σημείωσή του έστελνε ανθρώπους στην εξορία ή και στο θάνατο.
Αγάπησα πολύ τη «Σάσενκα» του Σάιμον Μοντεφιόρε και απόλαυσα τις 600 σελίδες της ιστορίας της: ταυτίστηκα, συγκινήθηκα και ταξίδεψα μαζί της στην Ατλαντίδα της σύγχρονης Ιστορίας, τη Σοβιετική Ένωση.
