”Ελλάδα, Περσία και το τέλος του Χρυσού Αιώνα”

Ο Ρόμπιν Γουότερφιλντ γεννήθηκε το 1952 και σπούδασε κλασικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ απ’ όπου αποφοίτησε με διάκριση. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία στο King’s College του Κέμπριτζ και στη συνέχεια έγινε λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Νιούκασλ και στο Πανεπιστήμιο του Σεντ Άντριους. Έχει γράψει πολλά ιστορικά βιβλία, έχει μεταφράσει έργα κλασικών συγγραφέων, όπως του Πλάτωνα, του Πλούταρχου και του Ευριπίδη, ενώ έχουν εκδοθεί επίσης βιβλία του για παιδιά. Μένει μόνιμα στην Ελλάδα.

Το βιβλίο αυτό έχει ως βάση το έργο του Ξενοφώντα ”Κύρου Ανάβασις”. Ο Ξενοφών αφηγήθηκε πώς μια ομάδα Ελλήνων μισθοφόρων το 401 π.Χ. εντάχθηκε στη στρατιά του Πέρση Κύρου του Νεότερου, ο οποίος ήθελε να αρπάξει το θρόνο από τον αδερφό του Αρταξέρξη Β’, τον Μεγάλο Βασιλέα της Περσικής Αυτοκρατορίας. Όμως, στη μάχη στα Κούναξα ο Κύρος έχασε τη ζωή του και οι ελληνικές μισθοφορικές δυνάμεις ξεκίνησαν το ταξίδι της επιστροφής στην πατρίδα τους. Το ταξίδι αυτό των εκατοντάδων χιλιομέτρων χρειάστηκε εβδομάδες σκληρής πορείας μέσα σε ένα από τα πλέον αφιλόξενα τοπία στον κόσμο. Ο Ξενοφών πήρε μέρος στη στρατιωτική αυτή εκστρατεία.

Ο Ρόμπιν Γουότερφιλντ στο βιβλίο του παραθέτει μια περίληψη του πρωτότυπου έργου του Ξενοφώντα. Έχει ως κύριο στόχο να εξερευνήσει πλευρές της εκστρατείας που δεν αναφέρει ο Ξενοφών γιατί τις θεωρούσε δεδομένες, όπως τη βάναυση φύση της αρχαίας μάχης. Επίσης, παρέχει ένα δικό του πλαίσιο ερμηνείας για την εκστρατεία παρουσιάζοντας τη δική του εκδοχή σχετικά με τα κίνητρα και τους στόχους. Ξεκινά με τη μάχη στα Κούναξα, όπου μετά το θάνατο του Κύρου αρχίζει για τους Έλληνες ένα έπος επιβίωσης στα βάθη της Ανατολής και εμμένει σε κάθε κεφάλαιο του βιβλίου στο σχολιασμό των γεγονότων και στην παρουσίαση της δικής του ερμηνείας. Προσεγγίζει θέματα πολιτικής, ιστορικής και κοινωνικής φύσεως στη ζωή των Ελλήνων και των Περσών στρατιωτών την εποχή εκείνη. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια εμπεριστατωμένη και εμβριθή μελέτη για τον Ξενοφώντα και την εποχή του. Προβάλλει την προσωπικότητα του Ξενοφώντα από όλες τις πλευρές και συνεχώς προσπαθεί να προσεγγίσει την αλήθεια όσον αφορά τη δράση του εκείνη την εποχή και την αξία του ως ιστορικού από τότε έως σήμερα. Η βιβλιογραφία, το χρονολόγιο, οι εικόνες και οι χάρτες κατοχυρώνουν ως ένα βαθμό τον επιστημονικό και ιστορικό χαρακτήρα του βιβλίου. Η γλώσσα είναι απλή αλλά συγχρόνως βρίθει λέξεων που αποδίδουν απόλυτα το νόημα και στολίζουν άρτια το κείμενο.

Ωστόσο, για την κάθοδο των Μυρίων έχει γράψει και ένας Αμερικανός συγγραφέας και ερευνητής, ο John Prevas. Το βιβλίο του διαβάζεται και σαν ιστορικό μυθιστόρημα και σαν ταξιδιωτικό οδοιπορικό. Περιγράφει γλαφυρά τη σύγκρουση δύο κόσμων, δύο πολιτισμών – του ελληνικού και του περσικού. Η διαφορά με τον Ρόμπιν Γουότερφιλντ είναι εμφανής. Η «Κάθοδος των Μυρίων» του τελευταίου εμβαθύνει περισσότερο στα κίνητρα και εμμένει σε πλευρές της στρατιωτικής εκστρατείας που δεν ανέφερε στο βιβλίο του ο Ξενοφών. Παρουσιάζει τις δικές του εκδοχές λύνοντας αρκετές απορίες των αναγνωστών και βοηθώντας τους να αποκτήσουν μια σφαιρική εικόνα για τα γεγονότα αυτά. Αντίθετα, ο John Prevas εμμένει στην περιγραφή των μαχών και των τοπίων στα οποία διεξήχθησαν.