Μετουσίωση της φύσης στον άνθρωπο

Ο Χένρι Ντέιβιντ Θορώ γεννήθηκε στο Κόνκορντ της Μασαχουσέτης το 1817. Σπούδασε στο Χάρβαρντ και το διάστημα 1838-1841 δίδαξε στην Ακαδημία του Κόνκορντ. Εκτός από το κορυφαίο του έργο «Walden ή η ζωή στο δάσος» (1854), έχει γράψει μεταξύ άλλων : «A Week on the Concord and Merrimack Rivers» (Μια εβδομάδα στους ποταμούς Κόνκορντ και Μέριμακ, 1849), «Civil Disobedience» (Πολιτική Ανυπακοή, 1849), «The Maine Woods» (Τα δάση του Μέιν, 1864). Πέθανε από φυματίωση το 1862.

Το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί μια πραγματεία για τον άνθρωπο, τη φύση, τη μοναχικότητα. Ένας νεαρός άντρας αποφασίζει ν’ αφήσει τη ζωή στην πολιτισμένη κοινωνία και να ζήσει μέσα στο δάσος. Εκεί, δίπλα στη λίμνη Ουόλντεν επισκευάζει μια παλιά καλύβα, γεμίζοντάς τη με τα απολύτως απαραίτητα, φυτεύει διάφορα λαχανικά, ψαρεύει στη λίμνη και ελαχιστοποιεί στο έπακρο τις ανάγκες του. Μόνος του, μακριά από τον πολιτισμό βυθίζεται στον εαυτό του και αφήνεται στην αγκαλιά της φύσης. Οι κυνηγοί ή οι ταξιδιώτες που περνάνε από την καλύβα του τον αντιμετωπίζουν με δυσπιστία, καχύποπτα ή πολλές φορές ως τρελό. Κάθε φορά, όμως, που κάποιος φεύγει από το μικρό ανθρώπινο καταφύγιο του Θορώ, νιώθει πλήρης, αληθινός και βρίσκεται ενώπιον των αληθινών αναγκών του. Δεν τον ξεχνά, όμως οι περισσότερες επισκέπτες προτιμούν να βυθίζονται στην ψευδαίσθηση της ανθρώπινης πολυτέλειας παρά να βρεθούν οι αντιμέτωποι με την πραγματικότητα. Ο Θορώ στέκεται έξω από την ευνομούμενη πολιτεία, ώστε να μπορεί να παρατηρεί, αλλά και να κρίνει ορθότερα τις ανθρώπινες σχέσεις, τους θεσμούς, την εξέλιξη και την πορεία του ανθρώπινου είδους.

Αφήνοντας την ψυχή του ελεύθερη και εκτεθειμένη στον καθάριο άνεμο και στο άπλετο φως, ο Θορώ γράφει τη μαρτυρία του για τα δυο χρόνια που έζησε μακριά από τους ανθρώπους. Το έργο, γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο, δίνει την αίσθηση της εξομολόγησης, ενώ η γλώσσα, απλή και ιδιαίτερη συνάμα, εκθέτει με τον χαρακτηριστικότερο τρόπο την εμπειρία του συγγραφέα. Στο κείμενο διάχυτος είναι ο σαρκασμός του Θορώ για την κοινωνία, τους θεσμούς και τους νόμους, ωστόσο κατά σημεία γίνεται έντονη η αποστροφή του για την ψευδαίσθηση που ο άνθρωπος δημιούργησε για να καλύψει τις αδυναμίες του. Χαρακτηριστικό είναι πως με το πέρας των σελίδων διαφαίνεται στο ύφος του συγγραφέα η χρησιμοποίηση παρομοιώσεων και μεταφορών με ζώα, φυτά και γενικότερα στοιχεία του δάσους και της φύσης. Επίσης, συχνές είναι οι αναφορές του Θορώ στην προηγούμενη ζωή του, ως πολίτης, καθώς και οι αντιπαραβολές των δύο μορφών διαβίωσης. Τέλος, σε ευρύτερο βαθμό γίνεται σταδιακά έκδηλη η στωικότητα και διαύγεια που διακατέχουν τον συγγραφέα με την παραμονή του δίπλα στη λίμνη Ουόλντεν.

Το «Ουόλντεν ή η ζωή στο δάσος» είναι ένα βιβλίο που κάποιος μπορεί να αντικρίσει στις σελίδες του την ιστορία του ανθρώπου, την ανάγκη ή τη λύση για το παρόν και την ελπίδα ή το όνειρο για το μέλλον. Η μετάφραση του Βασίλη Δημητριάδη είναι πολύ καλή, προσδίδοντας στο κείμενο την εξομολογητική διάθεση του συγγραφέα.