Αρχαίες σκιές

Σαν το φεγγάρι ψυχρό το φιλί μου…

Σαρλ Μπωντλαίρ

Ένα συμπυκνωμένο και επαρκώς σκοτεινό εγχειρίδιο ”βαμπιρολογίας”, αποτελεί το συλλογικό έργο των Παντελή Γιαννουλάκη, Γιώργου Στάμκου, Λένας Αδαμοπούλου και Μιλίτσας Κοσάνοβιτς, από τις εκδόσεις ”Άγνωστο”. Χωρισμένο σε θεματικές ενότητες, το βιβλίο διατρέχει το νήμα που ξεκινά από τις πρώτες αναφορές στις αιμοδιψείς σκιές ήδη από την εποχή της αρχαίας Βαβυλώνας και φτάνει μέχρι τις πρώτες τους λογοτεχνικές και κινηματογραφικές εμφανίσεις – ιδιαίτερη μνεία γίνεται στον Ούγγρο ηθοποιό Μπέλα Λουγκόζι, που ταυτίστηκε με το ρόλο του Dracula. Στην πορεία αναζητούνται οι ετυμολογικές ρίζες και η ερμηνεία των ονομασιών που τους αποδίδονται, ενώ παρουσιάζονται εκτενώς οι λαϊκές παραδόσεις διαφορετικών λαών με έμφαση στα Βαλκάνια, όπου τα βαμπίρ αποτέλεσαν πάντα προσφιλές θέμα ιστοριών και μύθων – με μεγάλο star, βεβαίως, τον περίφημο Βλαντ τον Παλουκωτή, στη δράση του οποίου αφιερώνεται ξεχωριστό κεφάλαιο.

Τι είναι, όμως, τελικά τα βαμπίρ; Φασματικές σκιές νεκρών που χρειάζονται την ενέργεια του αίματος για να συνεχίσουν να υπάρχουν, όπως παρουσιάζονται από τον ‘Ομηρο στη Νέκυια της Οδύσσειας; Δαίμονες που καταλαμβάνουν τα νεκρά σώματα των ”αμαρτωλών”, σύμφωνα με τις χριστιανικές αντιλήψεις; Ή μήπως ένα διαφορετικό βιολογικό είδος, προϊόν μετάλλαξης, ίσως, λόγω κάποιου ιού, που επί αιώνες συνυπάρχει με το ανθρώπινο γένος και τρέφεται απ’ αυτό; Το παρόν βιβλίο ακολουθεί τις δύο πρώτες ”παραδοσιακές” ερμηνείες της μυθολογίας γύρω από τα βαμπίρ και στα υπέρ του προσμετράται ότι αν και αρκετά συνοπτικό στη μορφή του, τις αναλύει επαρκώς ώστε ο αναγνώστης να σχηματίσει μία πολυσυλλεκτική στις πηγές της και γι’ αυτό ολοκληρωμένη εικόνα.

Προσωπικά ξεχώρισα ως ιδιαίτερα ενδιαφέρον το κεφάλαιο ”Οι βαμπιρικές Μαύρες Τέχνες” της Λένας Αδαμοπούλου, όπου η αποκρυφιστική ερμηνεία του βαμπιρισμού αποδίδεται με όσο το δυνατόν κατανοητό (αλλά όχι απλοϊκό) τρόπο στον αναγνώστη. Στο σύνολό του το βιβλίο εξυπηρετεί πλήρως το σκοπό της ύπαρξής του, ως μια συνοπτική παρουσίαση και ανάλυση των ιστοριών, των μύθων και των λαϊκών δοξασιών για τα ”πλάσματα της νύχτας”, αλλά με δύο ενστάσεις: οι λυκάνθρωποι, που αναφέρονται στον υπότιτλο, κάνουν μόλις ένα αχνό πέρασμα από τα κείμενα, ως μία από τις μορφές που μπορούν να πάρουν τα βαμπίρ, ενώ ”επί τροχάδην” παρουσιάζεται η μορφή της Λίλιθ, του πρώτου θηλυκού βαμπίρ – κατά την άποψή μου άξιζε να της αφιερωθεί ένα κεφάλαιο, λόγω της μεγάλης επιρροής που άσκησε τόσο στη λογοτεχνία όσο και στη ζωγραφική τέχνη.

Για το τέλος κράτησα το bonus της έκδοσης προς τους αναγνώστες: το πρώτο βαμπιρικό πεζογράφημα ”Ο Βρυκόλακας” (1819) του Δόκτωρος Πολιντόρι, προσωπικού γιατρού του Λόρδου Βύρωνα, που γράφτηκε για να το διαβάσει η ”γοτθική” συντροφιά των Βύρωνα, Πέρσυ και Μαίρης Σέλλεϋ, εκείνη τη διαβόητη νύχτα στη λίμνη της Γενεύης, από την οποία γεννήθηκε και ο Φρανκενστάιν. Και, βέβαια, θα ήταν άδικο να μην αναφερθώ στην αρκούντως ”αιματοβαμμένη” καλλιτεχνική επιμέλεια του Φώτη Παπαδόπουλου, σε απόλυτη συμφωνία με το σκοτεινό περιεχόμενου του βιβλίου.