Κάποτε στη Μόσχα…

Οτιδήποτε έχει σχέση με τη Σοβιετική Ένωση κινεί το ενδιαφέρον μου εξαρχής. Όχι μόνο γιατί υπήρξε το μεγαλύτερο κοινωνικό πείραμα της ανθρωπότητας για το αν μία άλλη μορφή κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης είναι εφικτή, αλλά και γιατί δεν υπάρχει πια: είναι μια Ατλαντίδα της Ιστορίας, που πήρε μαζί της στο βυθό τις ζωές αλλά και τις ελπίδες εκατομμυρίων ανθρώπων που πίστεψαν σε αυτήν. Έτσι, όταν ήρθε στα χέρια μου ο «Τομέας Δώδεκα», ένα αστυνομικό μυστήριο στη Μόσχα του 1937 (είκοσι μόλις χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση), και ταυτόχρονα ένα πολιτικό θρίλερ στην εποχή της κυριαρχίας του Στάλιν, άρχισα να διαβάζω το βιβλίο αμέσως.

Ο βασικός ήρωας, ο αστυνόμος Κόρολεφ, καλείται να εξιχνιάσει τη δολοφονία ενός διάσημου Σοβιετικού επιστήμονα, που διενεργεί ψυχολογικά πειράματα στο ινστιτούτο το οποίο διευθύνει. Ο Κόρολεφ είναι έξυπνος, ευθύς και, παρά το γεγονός ότι βλέπει τα όσα συμβαίνουν γύρω του (εκτοπίσεις αντιφρονούντων με αναπόδεικτες κατηγορίες, μυστηριώδεις εξαφανίσεις για λόγους «κρατικής ασφάλειας» και φόβος ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να είσαι ο επόμενος), συνεχίζει να αγαπά την πατρίδα του και να πιστεύει στο όραμα μιας καλύτερης κοινωνίας – άλλωστε συμμετείχε και ο ίδιος στην επανάσταση. Δεν είναι αφελής, δεν είναι φανατικός, είναι πατριώτης κι αυτό το στοιχείο είναι, κατά τη γνώμη μου, το γεγονός που τον καθιστά τόσο συμπαθή προς τον αναγνώστη. Καθώς οι έρευνες προχωρούν, συμβαίνει ένας δεύτερος φόνος καθηγητή στο ίδιο ινστιτούτο, ενώ ο μικρός γιος του Κόρολεφ εξαφανίζεται. Η προσωπική του αγωνία να βρει το παιδί του και η προσπάθειά του να εντοπίσει τους δολοφόνους, δίνοντας μάχη με το χρόνο και ισορροπώντας ανάμεσα στις αντιμαχόμενες φατρίες της ΝιΚαΒεΝτε, της Κρατικής Ασφάλειας της ΕΣΣΔ (στην οποία ανήκει και ο Τομέας Δώδεκα του τίτλου), θα θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή τη δική του και των οικείων του και θα τον οδηγήσουν στα άδυτα του ινστιτούτου και σε όσα συμβαίνουν εκεί, αλλά και στα παιχνίδια εξουσίας στα ανώτερα κλιμάκια του κόμματος.

Πέρα από το σασπένς της πλοκής, απαραίτητο για ένα καλό αστυνομικό, το μεγάλο ατού του βιβλίου είναι η απόλυτα πειστική αναβίωση της εποχής και της καθημερινής ζωής στη Σοβιετική Ένωση. Ο συγγραφέας έχει κάνει μεγάλη έρευνα και το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικά επιτυχές: γειτονιές, δημόσια κτήρια, χαρακτήρες και λεπτομέρειες της καθημερινότητας (όπως το περίφημο εργοστάσιο σοκολάτας «Κόκκινος Οκτώβρης), όλα δημιουργούν ένα κινηματογραφικό σχεδόν σκηνικό που σε μεταφέρει κυριολεκτικά στη Μόσχα του 1937 – κι αυτή ακριβώς είναι η μαγεία της συγγραφής, να πλάθει ή να επαναφέρει στη ζωή εν προκειμένω, κόσμους ολόκληρους. Το ωραίο εξώφυλλο και η καλή γραφιστική δουλειά στις λεπτομέρειες ενισχύουν ακόμα περισσότερο την πειστικότητα. Θεωρώ δε ευφυές εκ μέρους του συγγραφέα το γεγονός ότι δεν παρουσιάζει τη Σοβιετική Ένωση ως μία «αυτοκρατορία του κακού» όπως πολλοί Δυτικοί, αλλά σαν μία νέα τότε χώρα που προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της, με πολλά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, καλούς και κακούς ανθρώπους όπως παντού, και μία δράκα εξουσίας που αγωνίζεται να επιβάλει την κυριαρχία της με οποιοδήποτε κόστος.

Στο σύνολό του ο «Τομέας Δώδεκα» μας προσφέρει έναν ήρωα με τον οποίο μπορείς να ταυτιστείς, ένα αστυνομικό μυστήριο που θέλεις να εξιχνιάσεις μαζί του ακολουθώντας τον μέχρι την τελευταία σελίδα, και ένα ταξίδι στο χρόνο, σε μια χώρα που ποτέ δεν θα γνωρίσουμε, αφού πλέον δεν υφίσταται. Τι άλλο να ζητήσει κανείς; (Ίσως ένα κομμάτι σοκολάτα «Κόκκινος Οκτώβρης», αλλά και η μαγεία της συγγραφής έχει τα όριά της…)