Η υποκειμενικότητα των ειδώλων

Υπάρχουν ορισμένα βιβλία που σου κάνουν «κλικ» με το που τα εντοπίσεις στο διαδίκτυο κι εν συνεχεία τα πιάσεις στα χέρια σου. Ο τίτλος, το εξώφυλλο, η περίληψη αποτελούν στοιχεία που μερικές φορές επιτελούν το εμπορικό τους έργο. Όμως, είναι κάτι πέρα από τα παραπάνω, μια διαίσθηση ότι πρόκειται για ένα πολύ καλό βιβλίο που λαχταράς να το πιάσεις στα χέρια σου, να το ξεκινήσεις και δεν θα θες να τελειώσει. Ακριβώς μια τέτοια περίπτωση είναι «Το βιβλίο των κατόπτρων», ένα εξαιρετικό δείγμα λογοτεχνικής μυθοπλασίας.

1987. Ο διάσημος καθηγητής ψυχολογίας Τζότζεφ Βίντερ δολοφονείται στο σπίτι του. Η υπόθεση παίρνει μεγάλες διαστάσεις λόγω της φήμης του θανόντος. Οι έρευνες δεν καρποφορούν και ο δολοφόνος παραμένει ελεύθερος. Είκοσι πέντε χρόνια μετά ο λογοτεχνικός ατζέντης Πίτερ Κατς λαμβάνει το πρώτο τμήμα ενός χειρογράφου που αφηγείται τα γεγονότα εκείνης της περιόδου μέχρι τον θάνατο του καθηγητή Βίντερ. Ο Κατς δεν μπορεί να το αφήσει από τα χέρια του κι όταν ολοκληρώνει την ανάγνωση, αναζητά τον συγγραφέα και το υπόλοιπο κομμάτι του χειρογράφου.

Στη συνέχεια ο Πίτερ Κατς ζητά τη συνδρομή ενός γνωστού του δημοσιογράφου για να βρει περισσότερα στοιχεία για τη δολοφονία του Βίντερ και για τα πρόσωπα του περιβάλλοντός του. Ο δημοσιογράφος έρχεται σ’ επαφή με φοιτητές του Βίντερ, αλλά και με τον αστυνομικό που διερεύνησε τότε το σκηνικό του φόνου και ανέκρινε τους μάρτυρες. Και το νήμα της αληθινής ιστορίας αρχίζει να ξετυλίγεται…

Το μυθιστόρημα του Chirovici χωρίζεται σε τρία μέρη, με διαφορετικούς αφηγητές, ατζέντης, δημοσιογράφος, αστυνομικός. Και τα τρία αφηγηματικά μέρη δομούνται από κεφάλαια, όλα γραμμένα σε πρώτο πρόσωπο. Ο συγγραφέας χειρίζεται άψογα τις διαφορετικές οπτικές, χωρίς να μπερδεύει τον αναγνώστη, διαποτίζοντας με τη διαφορετικότητα των χαρακτήρων τα συστατικά στοιχεία της κάθε αφηγηματικής πλευράς. Η πλοκή δομείται σταδιακά και με προσεκτικό και άρτιο τρόπο, ώστε δεν υπάρχουν τυφλά σημεία ή στοιχεία που δεν αιτιολογούνται. Επίσης, ο συγγραφέας χτίζει βαθμιαία το προφίλ των βασικών χαρακτήρων της υπόθεσης, με τρόπο ρεαλιστικό, σαν σαν να είναι πραγματικά πρόσωπα, όπου το καθένα επιτελεί τον ρόλο του στην εξέλιξη της ιστορίας.

Πέρα από την αφηγηματική μαεστρία του συγγραφέα, την ιδιαίτερη πλοκή, ο θεματικός άξονας και ο τρόπος χειρισμού του είναι τα στοιχεία που κερδίζουν τον αναγνώστη. Η κεντρική ιδέα θα μπορούσε να συνοψιστεί στη γνωστή φράση, ότι όσοι μάρτυρες υπάρχουν για ένα συμβάν, τόσες διαφορετικές εικόνες θα υφίστανται για το συμβάν καθ’ εαυτό. Όμως, εδώ ο συγγραφέας προχωρά κι ένα βήμα παραπέρα: πώς λειτουργεί η ψυχολογία του καθενός μπροστά σ’ ένα σοβαρό γεγονός, και πώς κάθε χαρακτήρας διαχειρίζεται την κρίση, πολλώ δε μάλλον όταν αυτή η κρίση αφορά έναν δολοφονημένο άνθρωπο;

«Το βιβλίο των κατόπτρων» είναι ένα μυθιστόρημα εξαιρετικό από κάθε άποψη, που θυμίζει τον Ζοέλ Ντικέρ στην πιο σύντομη εκδοχή του. Τελειώνοντας το βιβλίο, υπήρξε εκείνη η στιγμή όπου κλείνεις το βιβλίο, το αφήνεις δίπλα σου, το κοιτάς και μονολογείς «ωραίο βιβλίο».