Με σφαίρες τις αναμνήσεις

Ο Νίκος Γ. Δαββέτας (Αθήνα, 1960) εμφανίστηκε στα γράμματα το 1981 από το περιοδικό “Διαγώνιος” της Θεσσαλονίκης. Έχει εκδώσει δέκα βιβλία (έξι ποιητικά, μία συλλογή διηγημάτων και τρία μυθιστορήματα). Η συλλογή του “Το κίτρινο σκοτάδι του Βαν Γκογκ” (Κέδρος, 1995) μεταφράστηκε στα αγγλικά και στα ισπανικά. Το 2003 κυκλοφόρησε στη Βρετανία μια επιλογή ποιημάτων του σε μετάφραση Thom Nairn. Ποιήματα και πεζά του μεταφράστηκαν στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες. Το 2010 τιμήθηκε για το βιβλίο του “Η Εβραία νύφη” με το Βραβείο Μυθιστορήματος του Ιδρύματος Κώστα & Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών. Παράλληλα ασχολήθηκε και με την κριτική. Οι βιβλιοκριτικές του από το περιοδικό “Το Τέταρτο” και τις εφημερίδες “Τύπος της Κυριακής” και “Βήμα” συμπεριλαμβάνονται στον τόμο “Η ποίηση υπό κρίση”. Από το 1992 είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Εργάζεται στην εφημερίδα “Καθημερινή”.

Με μια θεατρική εισαγωγή ενός φόνου, με έρωτες κοινοκτημοσύνης προς όλες και μετακινήσιμες ιδεολογικές τοποθετήσεις από την ΕΟΝ στην ΕΠΟΝ, ο συγγραφέας  λέει  ευθύς εξαρχής όλα όσα θέλει να αφηγηθεί στη νουβέλα του με τον τίτλο ‘Το Θήραμα», απεικονίζοντας μια κοινωνία άγρια, γεμάτη πάθη, που κρεμούσε και σκότωνε ο ένας τον άλλον, όπου οι μεν χαιρετούσαν με την αριστερή γροθιά υψωμένη ψηλά ενώ οι δε χαιρετούσαν δείχνοντας το δίκοχο. Μια κοινωνία ανάλγητη, χωρίς κατανόηση, εργατιάς και μεροκαματιάρηδων, όπου οι λέξεις «δηλωσίας» και «πουτάνα» κυριαρχούσαν στις συζητήσεις περισσότερο από τα πραγματικά ονόματα. Όπου όμως υπήρχαν αξίες, έρωτες και ιδέες για τις οποίες άξιζε να πεθαίνεις.

Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος ο συγγραφέας με την αφήγηση της ζωής μιας γυναίκας, που καλά-καλά το όνομά της δεν συγκρατεί ο αναγνώστης – αφού άλλοτε ήταν «η μικρή» και άλλοτε η «αδελφή της Στέλλας»-, αφηγείται τη διαδρομή της ίδιας της Ελλάδας. Απεικονίζοντας μια κοινωνία σκληρή, αυταρχική, που μοιάζει εφιαλτική, καταγράφοντας πάθη, παράνομους έρωτες, νόθα παιδιά, φυλακίσεις, εκτελέσεις και πράξεις βαμμένες όλες στο κόκκινο. Ενώ οι κομμουνιστικές ιδεολογίες είναι το κέντρο του κόσμου και ο πυρήνας γύρω από τον οποίον περιστρέφονται όλοι και όλα. Ακόμη και οι αντιφρονούντες. Και ξαφνικά η συμφιλίωση. Όλοι μαζί. Συγχωροχάρτια, πέρα δώθε, ενώ το πιστοποιητικό ποινικού μητρώου όριζε τους διορισμούς ή αν θα σε έλεγαν ακόμη «δηλωσία». Η αντιπαροχή κάνει την εμφάνισή της όχι μόνο στα σπίτια αλλά και στα όνειρα. Ενώ η τηλεόραση γίνεται ένα περιορισμένο βλέμμα στον κόσμο, απομακρύνοντάς τον από τις μεγάλες οθόνες. Η πλειονότητα όμως είναι ακόμη στην εργατιά. Και η κοινωνία, ακόμη στο κόκκινο, πουλάει το «Ριζοσπάστη», παρ’ όλο που μεγαλώνει και γεννάει τα προάστια. Ενώ ταυτόχρονα το ιδεολογικό παρελθόν διαποτίζει το παρόν και διαμορφώνει το μέλλον τους. Και μέσα σε όλα αυτά η μικρή από «μικρή» γίνεται πρωταγωνίστρια και, γυναίκα πια, αντιστέκεται, μεγαλώνει, παντρεύεται, κάνει δυο γιους, αρρωσταίνει και τέλος χάνεται. Ο καρκίνος όλα τα τρώει, ενώ παράλληλα εγκαθίσταται παντού. Δηλώνοντας την κυριαρχία του στη ζωή.

Στο δεύτερο μέρος ο γιος/συγγραφέας, με κληρονομιά ένα κλειδί, ξεκλειδώνει όσα μυστικά δεν του είπε η μάνα του. Τότε καταλαβαίνει πόσα χρόνια είχε πεθάνει πριν. Αυτή η γυναίκα που φύλαγε τα πάντα για αργότερα, ακόμη και τα όνειρα ή τα μυστικά της, κλεισμένα σε ένα κουτί σαν ληγμένη κονσέρβα.

Ο Νίκος Δαββέτας με εξαιρετική γραφή παραδίδει στον αναγνώστη ένα βιβλίο γραμμένο με σφρίγος, ενώ πληθώρα συναισθημάτων όπως συμπόνια, πάθος, χιούμορ, έρωτας, μίσος αλλά και θάνατος και αίμα χρωματίζουν τις σελίδες του. Τα κείμενα καταχωρούνται χωρίς επικεφαλίδες, μόνο με αριθμούς, σαν να μετρώνται οι σφαίρες ή τα τραύματα που αφηγούνται την ιστορία της Ελλάδας των τελευταίων χρόνων.

Τι ήταν στη  πραγματικότητα αυτή η γυναίκα στο συγγραφέα; Η μάνα; Η Ελλάδα; Ή και οι δύο μαζί;