Η δημιουργική υπόσταση της ζωής
Ο Ρόλλο Μέυ (1909-1994) ήταν ο πιο γνωστός Αμερικανός υπαρξιακός ψυχολόγος, ο οποίος έπαιξε κεντρικό ρόλο τόσο στην ανάπτυξη όσο και στη διάδοση της υπαρξιακής ψυχολογίας. Συχνά αναφέρεται ως «πατέρας της υπαρξιακής ψυχολογίας». Η εκπαιδευτική του οδύσσεια ξεκινάει από το Michigan State University όπου παρακολούθησε κυρίως αγγλική γλώσσα αλλά εκδιώχθηκε λόγω της συμμετοχής του σ’ ένα ριζοσπαστικό φοιτητικό περιοδικό. Συνέχισε στο Oberlin College από όπου και πήρε το πτυχίο της αγγλικής φιλολογίας. Κατόπιν δίδαξε για τρία χρόνια στη Θεσσαλονίκη στο κολλέγιο Ανατόλια, ενώ παράλληλα ταξίδευε και παρακολουθούσε σεμινάρια του Άντλερ στη Βιέννη. Το 1949 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στην ψυχολογία, στο πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης. Η διδακτική του καριέρα είχε ήδη ξεκινήσει ως μέλος ΔΕΠ στο Ινστιτούτο Ψυχιατρικής, Ψυχολογίας και Ψυχανάλυσης William Alanson White (1943). Κατόπιν δίδαξε στο New School for Social Research (1955-1975), αλλά κι ως επισκέπτης καθηγητής στο Harvard, το Yale, το Princeton, καθώς και σε άλλα πανεπιστήμια. Από τον κύκλο του Φρόυντ θεωρούσε ως ιδιοφυΐα και ως σημαντικότερο πρόδρομο της υπαρξιακής ψυχοθεραπείας τον Όττο Ρανκ. Επιρροή άσκησαν πάνω του μεταξύ άλλων ο Κίρκεργκωρ, ο Πάουλ Τίλλιχ και οι σύγχρονοί του υπαρξιστές φιλόσοφοι. Αντιστοίχως με τη σειρά του ο Ρόλλο Μέυ επέδρασε βαθιά, εκτός βεβαίως από τον μαθητή του Ίρβιν Γιάλομ, και σε πολλούς άλλους, μεταξύ των οποίων και γνωστοί μας Έλληνες ψυχοθεραπευτές. Πέθανε στα ογδονταπέντε του χρόνια παρότι σε νεαρή ηλικία προσβλήθηκε από φυματίωση και η υγεία του ήταν πάντοτε εύθραυστη και επισφαλής.
Πόσο σημαντική είναι η δημιουργικότητα στην ανθρώπινη ύπαρξη; Μπορεί η δημιουργία να διακριθεί σε διάφορα είδη; Υπάρχουν όρια στη δημιουργία; Πώς το ασυνείδητο επιδρά στη στιγμή της έμπνευσης και κατ’ επέκταση της δημιουργίας; Και πώς το θάρρος κρίνεται αναγκαίο ώστε η ιδέα να μετατραπεί σε δημιούργημα;
Ο Rollo May στο συγκεκριμένο βιβλίο καταπιάνεται με τη δημιουργία και το θάρρος από το οποίο πρέπει να διακατέχεται κάθε προσωπικότητα προκειμένου να μορφοποιήσει την έμπνευση και να τη μεταπλάσει σ’ ένα δημιούργημα σφυρηλατημένο από τα ενδότερα της ψυχής. Διακρίνοντας αρχικά τα είδη του θάρρους, ο συγγραφέας εν συνεχεία βυθίζεται στην αποδόμηση της έννοιας της δημιουργίας. Από την ίδια της την άυλη υπόσταση στη σχηματοποίηση και την εκτέλεση. Το ασυνείδητο, που συσσωρεύοντας εικόνες, βιώματα και σκέψεις, τα διοχετεύει στο πρίσμα της συγκεκριμενοποίησης, ήτοι σ’ αυτό που αποκαλούμε έμπνευση. Κι από εκεί και πέρα, αναλόγως με την προσωπικότητα του ατόμου, η έμπνευση μετατρέπεται σε δημιουργία.
Όμως, σ’ αυτήν την εσωτερική διαδικασία που συντελείται απαγκιστρωμένη, κατά το δυνατόν, από εξωγενείς παράγοντες, πρέπει να υπάρχουν όρια, γιατί πολλές φορές τα όρια σχηματοποιούν αρτιότερα το αποτέλεσμα και ωθούν τον δημιουργό σε μια πιο επιμελή εργασία αποτύπωσης της έμπνευσης.
Η εξωτερίκευση της ψυχής και η ανάδυση του δημιουργικού ασυνειδήτου αποτελούν ουσιώδη στοιχεία της ανθρώπινης υπόστασης. Πρόκειται για εκείνη την κρίσιμη, μεστή και συνάμα λυτρωτική –για τον φορέα της– στιγμή της συνάντησης, όπως τη χαρακτηρίζει ο Rollo May. Η συνάντηση κατά την οποία γεννάται η έμπνευση και οδηγεί στη δημιουργία.
Το βιβλίο του Rollo May είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο για τη δημιουργία και το πώς πρέπει να τη διαχειρίζεται ο καθένας. Πολλώ δε μάλλον, διαφαίνεται η ουσία του βιβλίου, αν αναλογιστούμε ότι πολλοί εξοβελίζουν και, τελικώς, θάβουν τη δημιουργική ανάγκη της ψυχής, μέχρι αυτή να εκραγεί και να παρασύρει το ον στον εκφραστικό της χείμαρρο.
