Τελειώνει μόνον ό,τι υπήρξε. Μα αν υπήρξε αληθινό, πάντα θα υπάρχει

Το θέμα της σύγκρισης ενός βιβλίου με την ταινία που βασίστηκε σε αυτό απασχολεί κατά καιρούς αναγνώστες, βιβλιόφιλους και κινηματογραφόφιλους. Μια ταινία που ομολογουμένως ήταν εξαιρετική, σαν ταινία εννοώ και όχι σαν αποτέλεσμα αυτής της σύγκρισης, ήταν η ταινία «Το τέλος μιας σχέσης», που στη νεότερη έκδοσή της είχε πρωταγωνιστές τον Ρέιφ Φάινς και την Τζούλιαν Μουρ.

Πριν από λίγο διάβασα την τελευταία σελίδα του βιβλίου με τον ομώνυμο τίτλο (επανέκδοση), του γνωστού Άγγλου συγγραφέα Γκράχαμ Γκριν. Δεν θέλω να συγκρίνω, δεν θέλω να πάρω ζυγαριά και να ζυγίσω. Θα ήταν άδικο, άκαιρο και ουτοπικό. Θα το πω αλλιώς. Η ταινία «Το τέλος μια σχέσης» ήταν ένα ποίημα, επειδή είχε χαρακτηριστικά του. Αν και περιορισμένο σε έκταση, διαθέτει δυνατές, προσεκτικά επιλεγμένες λέξεις, που γίνονται εισιτήριο για ένα σύντομο ταξίδι σε ψυχικές καταστάσεις, αποτελέσματα συνδέσεων με γεγονότα προσωπικά, συνειδητά ή ασυνείδητα. Αν όμως η ταινία έχει μερικά χαρακτηριστικά ποιήματος, διαθέτει και μια ιδιομορφία έναντι εκείνου: πολλά νοερά ταξίδια, όπως και σε κάθε ταινία  εξάλλου, αλλά κάθε ένα από αυτά είναι περιορισμένου χρόνου. Έρχεται τάχιστα το επόμενο οπτικό ερέθισμα -η επόμενη σκηνή-, και πηγαίνει αλλού τη φαντασία.

Αυτός ο περιορισμός δεν ισχύει στο βιβλίο. Διαβάζεις, σταματάς, υπογραμμίζεις, αντιλαμβάνεσαι, κατανοείς με δικά σου χρονικά βήματα, και πηγαινοέρχεσαι αν το επιθυμείς. Έτσι, το βιβλίο, και ειδικά το βιβλίο «Το τέλος μιας σχέσης», αποκαλύπτει μια ιστορία, όχι απλά σαν εικόνες που εναλλάσσονται γρήγορα, αλλά με επιλεγμένο τρόπο. Την αποκρυπτογράφηση συμπεριφορών και την κατάδυση στα εσώψυχα των πρωταγωνιστών του. Όχι σε καναπέδες ψυχιάτρων, όπως έχει γίνει της μόδας τελευταία στη λογοτεχνία, αλλά στην αληθινή ζωή, στα καθημερινά της βήματα, στην πάλη των συναισθημάτων με τη λογική και στην αντιπαράθεση τού θέλω με τις πληγές που ο καθένας κουβαλάει.

Ένα παντρεμένο ζευγάρι, η σύζυγος όμορφη, ο σύζυγος ανώτατος κρατικός υπάλληλος, και ο φίλος και εραστής της συζύγου, συγγραφέας στο τελευταίο βήμα πριν γίνει ευρύτατα γνωστός. Οι τρεις πρωταγωνιστές πορεύονται και με μικρές αντιδράσεις, σκέψεις, επιλογές χαράζουν ο καθένας το χαρακτήρα του στον καμβά της ζωής, επικουρούμενοι από άλλα πρόσωπα, όπου το απαιτεί η παρουσίαση μιας άποψης, μιας κατάστασης ή μιας αναζήτησης, γεννημένης στην, ή και από, καρδιά ή ψυχή. Η ηθική, ή μάλλον οι ιδιόμορφες ηθικές του καθενός, που συγκρούονται με τη λογική, το πάθος που σαλεύει μυαλά και αντί να εκδηλώνει την αγάπη γεννάει μίσος για το αγαπημένο, το μίσος που με την εκδήλωσή του πονάει τον ίδιο τον παραλήπτη του όσο και αυτόν που ενάντιά του εκδηλώνεται, ο θεός και η πίστη, η αρρώστια της ιδιοκτησίας του άλλου, ακόμα και του παρελθόντος του, οι συνεχείς προκλήσεις για επιλογές ζωής που αναβάλλονται -μέχρι πότε, άραγε, μπορεί να τις αναβάλλει κανείς; -, όλα μαζί στήνουν μια ενδιαφέρουσα ιστορία, η οποία διαβάζεται εύκολα. Όσο εύκολα διαβάζει κανείς για όλα αυτά και προχωράει γρήγορα στις σελίδες, το ίδιο εύκολα κάποιος άλλος θα επιμείνει σκεπτόμενος τις πολλές καταστάσεις, σκέψεις και προσεγγίσεις για όσα θέματα μπορεί να γεννήσει η αγάπη, το εγώ, το μίσος, η μάχη ιδεών, το ανεξερεύνητο του υποσυνείδητου, η ίδια η ζωή με μια λέξη. Επιμένει κανείς σε αυτό που θέλει, το διαβάζει με τον τρόπο που θέλει, χωρίς να χάνει τίποτε από την ομορφιά της εξιστόρησης.

Η γλώσσα που κυλάει σαν νερό -μα σε ένα προσεκτικά χαραγμένο αυλάκι-, η ανάμιξη του χτες με το τώρα και η άτακτη μα γεμάτη σημασία μετάβαση σε διάφορες χρονικές πτυχές, η οποία αποκαλύπτει άγνωστα μέχρι τότε γεγονότα, η εμφάνιση προσώπων που οι ερμηνείες τους αλλάζουν την αλήθεια και αποκρυπτογραφούν συμπεριφορές, διαμορφώνουν μια πλοκή που κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον.

Ένα βιβλίο, γραμμένο από ένα μεγάλο συγγραφέα, που αν και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά πριν από κάμποσα χρόνια εξακολουθεί να είναι αληθινό και συγκινητικό, χαράζοντας ένα ιδιαίτερο αποτύπωμα ζωής όπως κάνουν, ή οφείλουν να κάνουν, όλες οι ουσιαστικές σχέσεις. Άσχετα με το έγκαιρο της αντίληψης γι’ αυτό, άσχετα και από το χρόνο της συνειδητοποίησής του.