Εικονογράφηση: Ίρις Σαμαρτζή
Μόλις βγήκε από το τυπογραφείο αυτό το διήγημα που διστάζει κανείς αν πρέπει να το κατατάξει στην παιδική ή την ενήλικη λογοτεχνία. Γραμμένο χωρίς καμία πρόθεση να ανταποκριθεί στις αναγνωστικές ανάγκες των παιδιών, ούτε από πλευράς περιεχομένου ούτε από πλευράς γλώσσας και ύφους, το κείμενο αυτό καταφέρνει τελικά να μαγέψει μικρούς και μεγάλους χωρίς κανένα απολύτως μαγικό και παραμυθένιο στοιχείο.
Σε μια λαβυρινθώδη, κρύα και υγρή συνοικία της Καλιφόρνιας, συνοικία φτωχών καλλιτεχνών, συναντιούνται δυο γυναίκες ζωγράφοι. Ανακαλύπτουν ότι έχουν ακριβώς τα ίδια γούστα στην τέχνη, τις λαχανοσαλάτες και το κρασί, οπότε αποφασίζουν να μείνουνε μαζί. Η Τζόνσι όμως αρρωσταίνει από πνευμονία. Ο γιατρός δίνει λίγες ελπίδες. Εκτός κι αν η άρρωστη έχει μεγάλη θέληση για ζωή, αν ερωτευτεί έναν άντρα, για παράδειγμα, όπως λέει! Μάταια η Σου προσπαθεί να του εξηγήσει ότι μια αληθινή επιθυμία της φίλης της που θα μπορούσε να την κρατήσει στη ζωή ήταν να ζωγραφίσει τον κόλπο της Νάπολης. Η Τζόνσι όμως δεν έχει κουράγιο να επιθυμήσει. Σβήνει σιγά σιγά βλέποντας τα φύλλα από την κληματαριά που σκαρφαλώνει στον αντικρινό τοίχο να πέφτουνε. Έχει αποφασίσει ότι με την πτώση του τελευταίου φύλλου, θα φύγει και η ίδια. Μπόρες και καταιγίδες έρχονται και το τελευταίο κληματόφυλλο τρεμοπαίζει κιτρινισμένο. Η Σου προσπαθεί να ανατρέψει την κατάσταση αλλά ποιος μπορεί να σταματήσει ένα φύλλο από την πτώση του; Η λύση είναι εντελώς απρόβλεπτη και έρχεται από τον πιο αξιοθρήνητο ήρωα της ιστορίας.
Το πιο συγκλονιστικό γεγονός που συμβαίνει σε αυτή την ιστορία είναι η πτώση ενός φύλλου. Κι όμως υπάρχει μια πλούσια εσωτερική δράση που αποκτά το πλήρες νόημά της στο τέλος. Χωρίς καμία σαφή αναφορά και εντελώς ανεπαίσθητα θίγονται πάρα πολλά θέματα όπως η θέση της γυναίκας και του καλλιτέχνη στην κοινωνία, η ματαιοδοξία του καλλιτέχνη, η δημιουργικότητα, η ουσία της τέχνης και της ζωής που συναντιούνται ερήμην ίσως και των ίδιων των δημιουργών, η φιλία και ίσως και η ομοφυλοφιλία. Αριστοτεχνικά παίζει ο συγγραφέας με τον αναγνώστη και τον φέρνει αντιμέτωπο με τις προκαταλήψεις του. Δυο γυναίκες και μάλιστα καλλιτέχνιδες να μένουνε μαζί χωρίς να έχουν ανάγκη έναν άντρα μας βάζει σε υποψίες. Οι ανατροπές, μάλιστα, αρχίζουν να γίνουν ακόμη πιο ανησυχητικές όταν η Σου καλεί έναν άντρα να της ποζάρει για έναν πίνακά της αντιστρέφοντας το αρχέγονο πρότυπο «το μοντέλο (γυναίκα) και ο καλλιτέχνης (άντρας)». Αντιστρέφοντας έτσι τη φύση του βλέμματος των δυο φύλων: η γυναίκα για να τη βλέπουνε και ο άντρας για να βλέπει. Ο συγγραφέας διαρκώς διαψεύδει τις βεβαιότητες του αναγνώστη και τελικά καταφέρνει να τον φέρει αντιμέτωπο με το συντηρητισμό και τις προκαταλήψεις του. Ένα έργο ανοιχτό σε πολλαπλές αναγνώσεις, μοντέρνο και πολυεπίπεδο.
Η Ίρις Σαμαρτζή, γνωστή και καταξιωμένη ζωγράφος και εικονογράφος παιδικών βιβλίων (βραβευμένη δυο φορές από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου), προφανώς ενθουσιάστηκε με το κείμενο, και έδωσε μια σειρά από ατμοσφαιρικούς πίνακες ζωγραφικής που αποδίδουν την εποχή αλλά και την ουσία των συναισθημάτων. Αφήνουν μια γλυκόπικρη αίσθηση όπως και η ιστορία, όπως ίσως και η ζωή.
Ο. Χένρι είναι το ψευδώνυμο του συγγραφέα Ουίλιαμ Σίντνει Πόρτερ (ΗΠΑ 1862-1910) που έγινε γνωστός για τα γεμάτα έξυπνες ανατροπές και λογοπαίγνια διηγήματά του καθώς και για τον τρόπο που προσεγγίζει τουq χαρακτήρες του.
