Οι τρομακτικές ιστορίες ενός λόγιου

Ο Βρετανός ακαδημαϊκός M.R. James (1862-1936) είναι γνωστός σε όσους αγαπούν τη λογοτεχνία με θεματολογία το υπερφυσικό, για τις «στοιχειωμένες» ιστορίες του, τις οποίες αποδίδει πάντα, ως προς το στιλ αφήγησης, με βρετανικό φλέγμα και την πρέπουσα αποστασιοποίηση ενός διανοούμενου: χωρίς υπερβολές και χωρίς να πιέζει τον αναγνώστη να τρομάξει, αλλά δημιουργώντας μία ατμόσφαιρα υποβολής και ψυχολογικής ανησυχίας που σταδιακά οδηγεί σε μια σκοτεινή αποκάλυψη…

Στην παρούσα συλλογή από τη σειρά «Μικρά Γοτθικά »των εκδόσεων Ars Nocturna (από τις οποίες κυκλοφορεί και η συλλογή «Ιστορίες Φαντασμάτων ενός Αρχαιοδίφη»), επιλέγονται τρεις ιστορίες που δημοσιεύτηκαν μεταξύ 1913 και 1931, σε μετάφραση του Ανδρέα Μιχαηλίδη που διατηρεί απολύτως τον ιδιαίτερο και «αυστηρό» χαρακτήρα της αφήγησης του M.R. James.

Το «Στοιχειωμένο Κουκλόσπιτο», δίνει ήδη από τον τίτλο το κλασικό θέμα της ιστορίας, αλλά όχι την πλοκή της που ξεφεύγει κατά πολύ από τα αναμενόμενα και δίνει μια πνευματική θα έλεγα ερμηνεία του στοιχειώματος. Το «Πείραμα», με τον υπότιτλο  « Μια Τρομακτική Ιστορία για την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς», αντλεί επίσης το θέμα του από τη μετά θάνατον ύπαρξη και έχει ένα πραγματικά τρομακτικό κλείσιμο, όπως ακριβώς το υπόσχεται ο υπότιτλος. Τέλος, η ιστορία «Περί μιας Εξαφάνισης και μιας Εμφάνισης», που ακολουθεί το επίσης κλασικό μοτίβο αφήγησης μέσω επιστολών, διακρίνεται για το βαρύ ψυχολογικό κλίμα που ο συγγραφέας χτίζει εξαρχής και ενισχύει συνεχώς με δυσοίωνα σημάδια, όνειρα και συμβολισμούς, που παίζουν σημαντικό ρόλο στην αφήγηση και στην κορύφωση της πλοκής. Και παρά το γεγονός ότι το τέλος αφήνει πολλά ερωτηματικά, είναι νομίζω με διαφορά η καλύτερη και η πιο τρομακτική από τις τρεις αφηγήσεις.

Σε κάθε περίπτωση, αν θέλετε να τρομάξετε, ο M.R. James το καταφέρνει χρησιμοποιώντας εκείνη την γκρίζα ζώνη ανάμεσα στο πραγματικό και την εντύπωση, και ανασηκώνοντας (μόλις) το πέπλο για να δείξει όσα μπορεί να κρύβει ακόμα και η πιο αδιατάρακτη καθημερινότητα…