Πρόσφυγες και λογοτεχνία

Ο Κωνσταντίνος Δ. Τζαμιώτης γεννήθηκε στη Λάρισα το 1970 και σήμερα ζει στην Αθήνα. Σπούδασε κινηματογράφο. Εργάστηκε στην τηλεόραση, στη διαφήμιση και στον κινηματογράφο. Τα τελευταία χρόνια διευθύνει την πολιτιστική έκδοση “Highlights”. Έχει γράψει αρκετά βιβλία και έχει λάβει μέρος σε συλλογικά, θεματικά λογοτεχνικά εγχειρήματα.

Το προσφυγικό, ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό και ελληνικό πρόβλημα, απασχολεί τον συγγραφέα στο μυθιστόρημά του «Το Πέρασμα» στο οποίο και γινόμαστε μάρτυρες σκηνών και εικόνων οικείων από την τηλεόραση και τα ηλεκτρονικά δίκτυα. Επεισόδια, στιγμιότυπα και διαφόρων ειδών τρόποι αντιμετώπισης των συμβάντων γεμίζουν τις σελίδες του τόσο παροντικού αυτού μυθιστορήματος, αφήνοντας την αίσθηση στον τωρινό αναγνώστη ότι ο μελλοντικός αναγνώστης θα έχει τη γεύση μιας φρικτής τραγωδίας. Τα μυθιστορήματα του Τζαμιώτη φωτογραφίζουν σύγχρονα γεγονότα τα οποία δεν έχουν προλάβει ακόμη να καταλαγιάσουν. Όσον αφορά το προσφυγικό ο συγγραφέας απ’ ό,τι φαίνεται επιθυμεί να προσθέσει τον δικό του προβληματισμό και την οπτική του γωνία για το θέμα της εισόδου και εγκατάστασης μεταναστών και προσφύγων στα νησιά μας. Βίαιη η μετακίνηση των προσφύγων οι οποίοι βλέπουν την Ελλάδα ως πέρασμα κινούμενοι προς μέρη «σωτηρίας», όπου θα μπορούν να ζουν με αξιοπρέπεια.

Η ιστορία ξεκινά με το ναυάγιο ενός πλοίου γεμάτου με 300 πρόσφυγες  το οποίο μένει ακυβέρνητο και εξοκέλλει πολύ κοντά στο λιμάνι ενός μικρού νησιού του Αιγαίου με μόλις εκατόν είκοσι μόνιμους κατοίκους. Πολλοί από τους πρόσφυγες χάνουν τη ζωή τους. Ο καθένας στο νησί κάνει ό,τι μπορεί για να τους βοηθήσει, ο αγροτικός γιατρός, ο δήμαρχος, οι στρατιωτικές και λιμενικές αρχές, και πολλοί κάτοικοι συνεισφέρουν όσο μπορούν. Από την άλλη πλευρά αρκετοί είναι και αυτοί που δυσφορούν και αναρωτιούνται για πόσο καιρό θα τους περιθάλπουν. Συναντάμε όλους τους τύπους ανθρώπων ανάμεσα στους πρόσφυγες και στους ντόπιους κατοίκους, από τον καλύτερο μέχρι και τον χείριστο. Ο καθένας αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο τα γεγονότα. Δεν υπάρχει κάποιος πρωταγωνιστής και κεντρικός ήρωας. Έχουμε πολλαπλές εικόνες χωρίς εμβάθυνση σε κάποιον χαρακτήρα. Προβάλλεται η τοπική κοινωνία και οι θαλασσοδαρμένοι πρόσφυγες που βρήκαν καταφύγιο στον τόπο της. Πώς θα είναι στην πράξη αυτή η συνύπαρξη;

Το προσφυγικό έχει προβληματίσει και διχάσει τον ελληνικό λαό, έχει προκαλέσει θύελλα συζητήσεων και δημόσιων αντιπαραθέσεων. Κάποιοι προβάλλουν τον ανθρώπινο πόνο και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και άλλοι, από την αντίθετη πλευρά, προβάλλουν τις επιδημίες και τις αρρώστιες, καθώς και ότι ελλοχεύει κίνδυνος για τη θρησκεία μας και την εθνική κυριαρχία. Ο συγγραφέας δεν τοποθετείται άμεσα αλλά προβάλλει και τις δυο πλευρές. Τον έκδηλο φασισμό κάποιων ανωτέρων από τη μια μεριά και τον βίαιο χαρακτήρα κάποιων μεταναστών από την άλλη.

Ο συγγραφέας συνθέτει ένα μυθιστόρημα που διαβάζεται με συγκίνηση και προκαλεί ποικίλα συναισθήματα συμπαράστασης, συμπόνιας, αγανάκτησης. Τα όσα περιγράφονται στο μυθιστόρημα αποτελούν παράλληλα και εικόνες της καθημερινότητας του αναγνώστη, αναφέρονται στο παρόν του. Αυτό είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του συγγραφέα, δομεί μυθιστορήματα με κεντρικό θέμα επίκαιρα και καίρια γεγονότα που απασχολούν τον σύγχρονο πολίτη. Ο λόγος του, ρεαλιστικός, διαπνέεται από μετριοπάθεια κατά την προσέγγιση ενός τόσο ευαίσθητου ζητήματος που εγείρει διαφορετικές τοποθετήσεις, όπως το προσφυγικό.