Ένα παραμύθι με αντιπολεμικό μήνυμα μας χαρίζει η πολυγραφότατη συγγραφέας Αγγελική Δαρλάση. Μας έχει συγκινήσει με το πολυσυζητημένο «Παλιόπαιδο», μέσα από το οποίο αποδεικνύει περίτρανα πως η τέχνη μπορεί να σώσει τον κόσμο. Και ακόμα πως η τέχνη μάς βοηθά να αντέχουμε τη ζωή.

Ένα άλλο βιβλίο της με ανθρωπιά, αλήθεια, αλλά και ωραία αφηγηματική τεχνική είναι  το περίφημο «Αγόρι στο θεωρείο». Η Αγγελική Δαρλάση έχει κάθε φορά τον τρόπο να μπαίνει σε βάθος και  να ερμηνεύει μια τρυφερή πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης. Και δω ο ήρωάς της αγόρι είναι, ένας έφηβος που στον πόλεμο του 1914 έφυγε κι αυτός για το μέτωπο όπως και περίπου 250.000 άλλοι Βρετανοί έφηβοι.

Μια ιστορία συμφιλίωσης εν καιρώ σκληρού πολέμου πραγματεύεται τούτο το βιβλίο. Οι εχθροί γίνονται φίλοι τη χριστουγεννιάτικη ώρα. Οι εχθροί ξεχνούν τους διαχωρισμούς, τους ρατσισμούς, τους ανταγωνισμούς και συμπεριφέρονται ειρηνικά δείχνοντας αγάπη και αλληλεγγύη ο ένας στον άλλο. Υπερβαίνουν ό,τι νοσηρό και τοξικό και συνυπάρχουν ευτυχισμένα έστω και για λίγες στιγμές. Μακάρι να έμεναν αγαπημένοι αιωνίως, όμως είναι υποχρεωμένοι να προσγειωθούν στη σκληρή πραγματικότητα. Μπορεί να έγινε ένα μικρό διάλειμμα, αλλά ο πόλεμος καλά κρατεί. Επειδή οι ηγέτες, οι επεκτατικές πολιτικές και τα συμφέροντα είναι αυτά που χωρίζουν τους λαούς. Οι απλοί άνθρωποι δεν έχουν τίποτα να μοιράσουν στην ουσία. Απλά μπλέκουν μοιραία στη δίνη του πολέμου, και υφίστανται τις καταστροφικές συνέπειες. Οι ήρωες της Δαρλάση δεν έχουν αλλοτριωθεί. Συνεχίζουν να διατηρούν την ανθρωπιά τους και τα καλά τους αισθήματα. Μια φιλία ανθίζει σαν λουλούδι εν καιρώ πολέμου.

«Είναι  νύχτα παραμονής των Χριστουγέννων…», έτσι αρχίζει το βιβλίο. Στη συνέχεια ο αφηγητής επικεντρώνει την προσοχή του σε ένα ξεχωριστό στολίδι που κρέμεται από τα κλαδιά του δέντρου και αρχίζει να διηγείται την ιστορία του. Ένα πολυκαιρισμένο, κατατσαλακωμένο σακουλάκι με κόκκινη κορδέλα που κάποτε ήταν γεμάτο καραμέλες. Δεν είναι κάτι γκλαμουράτο, μοντέρνο, δεν είναι κάτι που να γυαλίζει. Όμως κουβαλά μια μεγάλη ιστορία συνδεδεμένη με τη ζωή ενός αγοριού που αποφάσισε να πάει να πολεμήσει παρά τους φόβους και τις αντιδράσεις της οικογένειάς του. Είναι πάντα δύσκολο να αφήνεις κάποιους πίσω. Δύσκολο και για όσους φεύγουν χωρίς να ξέρουν ούτε αν ούτε πότε θα επιστρέψουν. Σκληρό όμως και για όσους μένουν πίσω, αιωρούμενοι και σκλαβωμένοι σε μια επιθυμία: αυτήν της επιστροφής του αγαπημένου προσώπου.

Πόλεμος σημαίνει ταξίδι προς το άγνωστο, ακατάσχετη νοσταλγία, σημαίνει λήθη, αλλά και μνήμη. Χαριτωμένο, τρυφερό είναι το γράμμα της Μαίρης, της αδερφής του στρατιώτη που είναι ο κεντρικός ήρωας της ιστορίας. Διάχυτο χιούμορ, αλλά και δείγμα αγάπης γνήσιας και αληθινής. Η περιγραφή της ζωής στο μέτωπο μας θυμίζει τη «Ζωή εν τάφω »του Στρατή Μυριβήλη, καθώς και το «Πλατύ ποτάμι» του Γιάννη Μπεράτη, έργα ορόσημα στην ιστορία της λογοτεχνίας μας.

Μέσα στη μαγεία των Χριστουγέννων επιτελείται το θαύμα. Η ατμόσφαιρα γαληνεύει ξαφνικά, οι στρατιώτες των αντίπαλων στρατών συνυπάρχουν ειρηνικά. Πλησίασαν ο ένας τον άλλο, έσφιξαν τα χέρια, αντάλλαξαν ευχές, κάνοντας μια, έστω πρόσκαιρη, ανακωχή – που όμως τους δίδαξε πολλά. Διαβάζω: «Στα μάτια του εχθρού αναγνώρισαν κάτι από τον εαυτό του ο καθένας.»

Οι ευχές σε όποια γλώσσα κι αν τις πεις το ίδιο όμορφα ακούγονται.

Μια ιστορία που μιλά για τη χριστουγεννιάτικη ανακωχή του 1914, όπου δεν υπήρχαν πια εχθροί  αλλά άνθρωποι που βρήκαν τη δύναμη να συνυπάρξουν μέσα σε έναν ανελέητο πόλεμο. Και στον μεγάλο αυτόν πόλεμο υπήρξαν πολλές τέτοιες μικρές ανακωχές, λέει η ιστορία. Αλλά αυτές εξόργιζαν τους ανώτερους στρατιωτικούς ηγέτες  που ήταν αντίθετοι, επειδή φοβούνταν το ενδεχόμενο της ανταρσίας.

Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει ένα σημείωμα με τίτλο « Η ιστορία πίσω από την ιστορία», που δίνει το στίγμα του ιστορικού γεγονότος που αποτέλεσε την πηγή της συγγραφέως.

Κλείνοντας, αναφέρομαι στην κλασική, αλλά εκφραστική εικονογράφηση της Αλεξίας Οθωναίου. Μεγάλες σε μέγεθος εικόνες, μεγάλα τα σώματα των στρατιωτών και ογκώδη. Παιχνίδι με ψυχρά και θερμά χρώματα, δίνεται μια κινηματογραφική αίσθηση, όπως έχει επικρατήσει στα πολεμικά ντοκιμαντέρ.

Έχοντας παρακολουθήσει το έργο της Δαρλάση, μπορώ ευθαρσώς να πω πως έχει τον τρόπο να προσφέρει στα παιδιά ποιοτικά κείμενα, με ισχυρά μηνύματα, με ήρωες παιδιά ή εφήβους που μπορούν να αποτελέσουν κάλλιστα με τις δράσεις και τις λέξεις τους ωραία πρότυπα για τους νεαρούς αναγνώστες. Ορμώμενη συνήθως από μια αληθινή ιστορία ή έπειτα από σχετική έρευνα για την εύρεση του υλικού που την ενδιαφέρει, αναδομεί τις ιστορίες, τις προσαρμόζει στις παιδικές συνειδήσεις, χωρίς να καταφεύγει  σε ευκολίες στη γλώσσα, επιτηδεύσεις και εντυπωσιασμούς.

Εκτός από τα παιδιά κερδίζει και τους μεγάλους!