Νοσταλγία, αναμνήσεις και ξεχασμένα όνειρα

Ταξίδι στο χρόνο

Η Έλια Μπαρθελό (Έλδα, Αλικάντε, 1957) διδάσκει Ισπανική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Ίνσμπουργκ της Αυστρίας και έχει γράψει μυθιστορήματα, διηγήματα και δοκίμια. Με τα τρία πρώτα της μυθιστορήματα (Sagrada, El Mundo De Yarek, Consecuencias Naturales) καθιερώθηκε ως μία εκ των πιο χαρακτηριστικών συγγραφέων στο είδος της φανταστικής λογοτεχνίας στην Ισπανία. Το έργο της «El vuelo del hipogrifo» μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες, κάνοντάς την γνωστότερη σ’ ένα ευρύτερο κοινό διεθνώς. Το «Μυστικό του χρυσοχόου» είναι το πρώτο βιβλίο της που μεταφράζεται στα ελληνικά.

Στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα η Έλια Μπαρθελό παρασύρει τον ήρωά της στη δίνη του χρόνου, σ’ ένα μαγικό ταξίδι στο παρελθόν. Ένας μεσήλικας άντρας βρίσκεται στο δωμάτιό του λίγο πριν την αλλαγή του αιώνα και προσπαθεί να θυμηθεί την ιστορία της πρώτης ερωτικής περιπέτειάς του. Έφηβος τότε, δίχως εμπειρίες, πιάστηκε εύκολα στα δίχτυα μιας ώριμης κυρίας. Οι συναντήσεις τους όμως, υπό τη στενή παρακολούθηση και σχολιασμό των συμπολιτών, δεν κράτησαν πολύ. Σήμερα έτοιμος να αφήσει την Ισπανία και να μεταβεί μόνιμα στη Νέα Υόρκη περνάει με το τρένο από την πατρίδα του. Αναστατωμένος αποφασίζει να κατέβει στο σταθμό. Καθώς περνάει από γνώριμές  του συνοικίες, διαπιστώνει πως μετά από τόσα χρόνια δεν έχει αλλάξει σχεδόν τίποτα. Δεν αργεί ν’ αντιληφθεί πως δεν βρίσκεται στον τόπο του στην αυγή του νέου αιώνα, αλλά στα μέσα του προηγούμενου. Σταδιακά αρχίζει να συναντά τους οικείους του ανθρώπους σε νεαρή ηλικία. Συνομιλεί με τη μητέρα του πολύ πριν γεννηθεί ο ίδιος. Αναζητά τον πρώτο του έρωτα, τον συναντά και αποσβολωμένος δεν μπορεί να αποτραβήξει το βλέμμα του από τη νεαρή ακόμα κοπέλα. Συναναστρέφονται για λίγο διάστημα και της υπόσχεται πως θα την πάρει μαζί του στην Αμερική. Όμως τα σχέδια αναβάλλονται και χωρίς να της πει τίποτα, φεύγει. Στο δρόμο προς τη Νέα Υόρκη θυμάται πως, όταν την είχε γνωρίσει έφηβος, είχε μάθει ότι κάποιος ώριμος άντρας είχε περάσει από τη ζωή της και της είχε υποσχεθεί ένα μεγάλο ταξίδι. Όταν εκείνος έφυγε,  η κοπέλα απέμεινε στο μαρασμό της.

Το «Μυστικό του χρυσοχόου» είναι ένα μυθιστόρημα μικρής έκτασης, αλλά μεγάλης έντασης. Ο κεντρικός ήρωας είναι και αφηγητής, τεχνική που προσδίδει στο βιβλίο την αίσθηση της προσωπικής εξομολόγησης. Η Έλια Μπαρθελό καταφέρνει με αριστουργηματικό τρόπο να εναλλάσσει τους χαρακτήρες και τα σκηνικά στο παρόν, στο παρελθόν ή και στο σημείο, όπου οι χρόνοι διασταυρώνονται. Ωστόσο ο αφηγηματικός χρόνος διακόπτεται ανά διαστήματα, μεταπηδώντας στο παρελθόν ή άλλοτε στο μέλλον, προκειμένου να παρουσιάσει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα των χαρακτήρων της. Τα ερωτήματα που γεννώνται υποσυνείδητα στον ήρωα και συνειδητά στον αναγνώστη, π.χ. «μπορεί ο χρόνος να σβήσει τον πόθο, το πάθος ν’ αλλάξει την πραγματικότητα, η νοσταλγία να αιχμαλωτίσει την ψυχή», αποτελούν το κέντρο του κύκλου, όπου περιστρέφονται πρόσωπα και καταστάσεις.

Το «Μυστικό του χρυσοχόου» καταδεικνύει άριστα τον διαρκή αγώνα του ανθρώπου να ισορροπήσει ανάμεσα στα όνειρα και την πραγματικότητα, το σήμερα και το χθες, τη νοσταλγία και τη λήθη. Η μετάφραση της Γεωργίας Ζακοπούλου είναι εξαιρετική, άρρηκτα συνυφασμένη με το ύφος της συγγραφέας.