Η απρόσμενη αρετή της αφέλειας

Διάφοροι ήρωες αστυνομικών μυθιστορημάτων είναι άξιοι προσοχής για την εκκεντρικότητα και την ιδιαιτερότητά τους, για το μαύρο παρελθόν τους. Όμως ομολογώ ότι ο επιθεωρητής Μονταλμπάνο είναι από τους πιο αγαπημένους μου για την αυθεντικότητα και τη βούληση να ζει συνυφασμένος με τα πάθη και τις αυτοκαταστροφές του.

Μια σειρά διαρρήξεων θα θορυβήσει το ήσυχο κλίμα της κοινωνίας, όπου ο επιθεωρητής Μονταλμπάνο περνάει τις ημέρες του υπογράφοντας στοίβες χαρτιών, τρώγοντας τα μεσημέρια στην ταβέρνα του Έντσο, πίνοντας ουίσκι τα βράδια ενώ κοιτάζει τη θάλασσα. Οι διαρρήξεις γίνονται διπλές, δηλαδή πρώτα κλέβουν το εξοχικό, όταν βρίσκεται η οικογένεια εκεί, παίρνοντας τα κλειδιά του βασικού σπιτιού τους και αργότερα το ίδιο βράδυ κλέβουν και το βασικό σπίτι. Ο Μονταλμπάνο συνθέτοντας τα στοιχεία βλέπει ότι οι ιδιοκτήτες των σπιτιών στα οποία συνέβησαν οι κλοπές, είναι φίλοι. Τότε φτιάχνει έναν κατάλογο με τους κοινούς φίλους και αναζητά τον ένοχο ανάμεσά τους.

Ανακρίνοντας μια σειρά από υπόπτους θα πέσει πάνω στην όμορφη Αντζέλικα που το χαμόγελό της –αλλά και η παρουσία της γενικότερα– του αφαιρούν μερικές δεκαετίες από πάνω του, κάνοντάς τον να νιώσει ξανά νέος και κυνηγός του έρωτα.

Οι ημέρες, και κυρίως οι νύχτες, περνάνε βασανιστικά μακριά της, ενώ ο Μονταλμπάνο αναζητά διαρκώς αφορμές για να βρίσκεται κοντά της. Μέχρι τη στιγμή που τα φιλιά της θα ανοίξουν κάθε πόρο του δέρματός του ώστε να αναπνεύσει πιο καθαρά. Έπειτα έρχεται η ζήλια και ο Μονταλμπάνο βιώνει σκέψεις και συναισθήματα που δεν τον εκφράζουν –ή τουλάχιστον δεν θέλει κάτι τέτοιο– και με συνοπτικές διαδικασίες επιστρέφει και πάλι στη σπηλιά του, για να απεξαρτηθεί από τη δύναμη που έχει η Αντζέλικα πάνω του. Άλλωστε, έχει μια υπόθεση να λύσει. Και δεν πρέπει να ξεχνά ότι η όμορφη Αντζέλικα ανήκει στη λίστα των υπόπτων.

Για ακόμα μια φορά η αφηγηματική μαεστρία του Καμιλλέρι μας παραδίδει ένα ανάγνωσμα εξαιρετικά απολαυστικό, γραμμένο με πηγαίο χιούμορ και βαθιά ανθρώπινο. Γραμμένο κι αυτό σε τριτοπρόσωπη αφήγηση, με μεστό λόγο, «Το χαμόγελο της Αντζέλικα» αποτελεί μια ακόμα αστυνομική ιστορία του διάσημου πλέον επιθεωρητή Μονταλμπάνο. Ποια είναι όμως τα στοιχεία εκείνα που ξεχωρίζουν τον Μονταλμπάνο από άλλους γνωστούς ήρωες αστυνομικών μυθιστορημάτων; Κατ’ αρχάς ότι ο Μονταλμπάνο δεν έχει κάποιο σκοτεινό παρελθόν, αλλά ένα παρόν το οποίο βιώνει μέχρι τα ενδότερα της ψυχής του, με κάθε πάθος να ιντριγκάρει την ιδιοσυγκρασία του, κάθε συμβιβασμό να γίνεται αλυσίδα στα άκρα του, κάθε κοινωνική επιταγή να μοιάζει ευνουχισμός για τον ίδιο. Δεν προσπαθεί να παλέψει με τους δαίμονες τους παρελθόντος, αλλά να συμβιώσει με τους δαίμονες του παρόντος, ελεύθερος στον αυθορμητισμό της στιγμής και στη χαρά του παιχνιδιού, αναγνωρίζοντας ωστόσο και τις ζημιές που μπορεί να προκύψουν. Δεν αποτινάσσει αυτό που είναι ούτε όσα επιθυμεί, σαν παιδί τα κυνηγάει και βουτάει ολόκληρος σε τέτοιου είδους καταστάσεις.

Εξ ου και ο τίτλος του παρόντος κειμένου, δανεισμένος από την οσκαρική ταινία «Birdman», για μια προσωπικότητα που λειτουργεί συνήθως σαν παιδί, όπου η αφέλεια φέρνει την ελευθεριότητα –ελεύθερος από τους άλλους ανθρώπους, δεσμευμένος μόνο στον εαυτό του– και η αρετή τον κρατά όρθιο στο δικό του μοναδικό μονοπάτι. Αυτή είναι άλλωστε και η ουσία της ζωής του Μονταλμπάνο, ότι ακολουθεί τον δικό του δρόμο, προτιμώντας τις τσουκνίδες που ο ίδιος έχει φυτέψει, παρά τα τριαντάφυλλα που οι άλλοι του προσφέρουν.