Άνθρωποι και Press στην… πρέσα

Δημοσιογράφοι και λογοτεχνία. Χμ, η ανάγκη των πρώτων (εν σπέρματι, θαρρεί κανείς) να δηλώσουν την παρουσία τους μέσω της επικαιρικότητας, ποτέ δεν θα μπορούσε να συμβαδίσει με τη βαθιά ενατένιση του χρόνου που αποζητάει η δεύτερη. Κι όμως, έχουν συνυπάρξει.

Άνθρωποι του Τύπου πηγαινοέρχονται ανάμεσα στα δύο… στρατόπεδα, μα και κάμποσα μυθιστορήματα έχουν γραφτεί με ήρωες δημοσιογράφους. Από το «Bel-ami» του Γκι ντε Μοπασάν μέχρι το «Νησί» του Άλντους Χάξλεϊ και από το «Φόβος και παράνοια στο Λας Βέγκας» του Χάντερ Σ. Τόμπσον έως τον «Αθλητικογράφο» του Ρίτσαρντ Φορντ.

Στο μυθιστόρημα του Ράχμαν (βάπτισμα του πυρός για τον Βρετανό) η σύμπλευση των δύο κόσμων λειτουργεί με τρόπο μεταιχμιακά τελετουργικό. Το συντεχνιακό περιβάλλον συνταράσσεται από δραματικές αλλαγές, ο γραπτός Τύπος δεν είναι, πλέον, η «ιερή αγελάδα» της ενημέρωσης, ένας ολόκληρος κόσμος καταβυθίζεται, ωσαύτως και διάφοροι μικρόκοσμοι· ζωές που στηρίχθηκαν στον «οίκο» μιας παραδοσιακής εφημερίδας και αίφνης χάνουν το εσωτερικό κέντρο βάρους τους.

Δεν υπάρχει καταγγελία στους «Τίτλους τέλους», δεν τρέχουν πικρά δάκρυα, ο Ράχμαν δεν μελετάει τα ερείπια ψάχνοντας δολιοφθορείς. Τα πράγματα απλώς συμβαίνουν, υποταγμένα σε ένα νομοτελειακό βάρος. Το ίδιο συμβαίνει και στους ήρωές του. Ενώνονται, διαλύονται, ονειρεύονται, ψάχνουν θαλπωρή, ένα ουσιώδες ψέμα για να τους κρατήσει εν ζωή, ωστόσο οι ίδιοι προοδευτικά μετατρέπονται σε έρμαια· η πραγματικότητα τους ξεπερνάει.

Η σπονδυλωτή διακύμανση του μυθιστορήματος είναι ενδιαφέρουσα, από τη στιγμή που ο Ράχμαν αλλάζει το ύφος και την οπτική γωνία του από ιστορία σε ιστορία. Οι έντεκα ιστορίες λειτουργούν αυτόνομα και όλες μαζί συνδιαμορφώνουν έναν συνδετικό ιστό. Όλη τούτη η παραζαλισμένη πανίδα κινείται εντός και πέριξ μιας αγγλόφωνης εφημερίδας που εδρεύει στη Ρώμη. Πρόκειται για το εκκεντρικό δημιούργημα ενός πολυεκατομμυριούχου, του Σάιρους Οτ, που αποφασίζει στα μέσα της δεκαετίας του ’50 να λειτουργήσει ως τρανός τυχοδιώκτης (καίτοι στο τέλος αποδεικνύεται πως τα κίνητρά του δεν ήταν τόσο ταπεινά).

Η άνοδος του Τύπου, η ραγδαία πτώση του, οι αλλαγές στα διευθυντικά στελέχη, τα μικροσυμφέροντα, οι παθογένειες του επαγγέλματος, ο τρόπος διεκδίκησης ενός «ψιχίου» είδησης, η «απόδραση» των διαδόχων του Οτ από το μη κερδοφόρο περιβάλλον του Τύπου και διάφορα άλλα ζητήματα περνούν με τη δύναμη οδοστρωτήρα πάνω από τους ήρωες.

Ένα στρώμα ειρωνείας, συμπάθειας, συμπαγούς παρατήρησης και λεπταίσθητου χιούμορ διαπνέει και αυλακώνει τις αράδες του Ράχμαν. Η στιλιστική του δεινότητα, καίτοι πρωτόβγαλτος, είναι φανερή, όπως και η γνώση του χώρου στον οποίο αναφέρεται. Δημοσιογράφος και ο ίδιος, γνωρίζει από πρώτο χέρι τι συνέβη τις τελευταίες δεκαετίες και ο μέχρι πρότινος κυρίαρχος γραπτός Τύπος έχασε κατά κράτος από το διαδίκτυο και τα ηλεκτρονικά Μέσα. Μολοντούτο,  δεν περιορίζεται σε μια κριτική του χώρου, αλλά ρίχνει το βλέμμα του και στις επιπτώσεις που είχαν οι δομικές αλλαγές στις ζωές των ανθρώπων. Οι… τίτλοι τέλους σημαίνουν για όλους.

Το βιβλίο έκανε «γκελ» από την αρχή. Έχει μεταφραστεί σε δώδεκα γλώσσες και μέσω του «πολύ» Μπραντ Πιτ θα διαβεί και τις πύλες του Χόλυγουντ για να γίνει ταινία.

Η μετάφραση, άριστη το δίχως άλλο, ανήκει στην Εριφύλη Μαρωνίτη.