Ο Παναγιώτης Ρίζος γεννήθηκε το 1964, πεντηκοντούτης γέρων σε διηγήματα του Παπαδιαμάντη, ο νέος της εποχής κατά Ζαμπέτα, εν πάση περιπτώσει … στου δρόμου τα μισά, δικηγόρος στο επάγγελμα, με καταγωγή ρουμελιώτικη απ΄ τον πατέρα και κωνσταντινοπολίτικη από μητέρα. Βλάχος και αστός μαζί, από καταβολές. Λακόστ, Ζιβανσύ και τζατζίκι μαζί, όπως θα έλεγε ο Δήμος Μούτσης. Του αρέσει το διάβασμα, διαβάζει πολύ ποίηση, τα ταξίδια, η μουσική, το θέατρο και ο χορός. Συμμετείχε ενεργά σε χορωδίες και μερικές φορές χορεύει σε μιλόνγκες (σπάνια πια) αργεντίνικο τάνγκο. Έχει και δύο θυγατέρες από μια γυναίκα που γνώρισε σε μαθήματα δημιουργικής γραφής και την παντρεύτηκε, την Ιφιγένεια, μερικές φορές αναρωτιέται αν είναι πραγματική ή επινοημένη κι αυτή σαν τις κειμενικές του ηρωίδες.

Αυτό το υψηλής ποιότητας χιούμορ διατρέχει σχεδόν και όλο το βιβλίο με τον εμβληματικό όσο και ανατρεπτικό τίτλο, Τηγανητές γοργόνες.

Ένα άξιο συγχαρητηρίων βιβλίο με 51 μικρές αυτοτελείς  ιστορίες με διαφορετική θεματολογία, αλλά πάντα με το κυρίαρχο ύφος ενός ρεαλισμού που προσφέρει την επίφαση της πραγματικότητας αποτυπωμένη στο χαρτί.

Ευρηματική, έξυπνη, λιτή και άμεση γραφή, βασισμένη εκτός από τη γνώση και στο ευφάνταστο χιούμορ του συγγραφέα,  που διέπει ως κορμός τα περισσότερα διηγήματα όσο κι αν η θεματική σε πολλά από αυτά είναι δύσκολη, σκληρή, ειρωνική, αυστηρή, σοβαρή, ή ακόμα και θλιβερή.

Κείμενα μικρά, με εύληπτη γραφή, μας παρουσιάζει ο συγγραφέας, μια πλούσια θεματολογία από το κοινωνικό περιβάλλον που ζούμε όλοι και φέρουμε μέσα μας ως εμπειρίες ή ακόμη λίγο ή πολύ από τα ήθη, τα έθιμα, τις προλήψεις και προκαταλήψεις μας που αγγίζουν κάθε γεγονός στη ζωή μας.

Μικρές ιστορίες, δεμένες δημιουργικά με τη δομή που χρειάζεται ο σύντομος, συμπυκνωμένος λόγος κι αυτό ενστερνίζεται στην πρώτη του συγγραφική απόπειρα, να ακολουθήσει την άποψη του Μπόρχες: «γιατί να γράψω μυθιστόρημα, αφού μπορώ να γράψω την περίληψή του».

Και δικαιώνεται η επιλογή του Π.Ρ. να προσηλώνει τη δυναμική της γραφής του στο διήγημα όπου μέσα του διαφαίνεται ξεκάθαρα το στοιχείο της έκπληξης που είναι και η ψυχή του διηγήματος.

Το διήγημα κρύβει πολλές τεχνικές δυσκολίες, για να καταφέρει μέσα σε λόγο συμπυκνωμένο να ειπωθούν όσα και σε ένα μυθιστόρημα, όπου εκεί ο συγγραφέας μπορεί να απλώνει την αφήγησή του.

Τα διηγήματα του Π.Ρ  ασκούν μια μοιραία γοητεία στο ενδιαφέρον του αναγνώστη, γιατί τούτα με τη ρεαλιστική για να μην υπερτονίσω σε πολλά από αυτά την υπερρεαλιστική αμεσότητα με την οποία είναι δομημένα, δεν εστιάζονται μόνο στα πραγματικά κοινωνικά ή εθιμικά γεγονότα που εκτυλίσσονται στις ιστορίες, αλλά στις ίδιες φανταστικές σκηνές που δημιουργεί η αφήγηση και γενούν την πρωτοτυπία στο στάδιο της πλοκής, αιχμαλωτίζοντας συναισθηματικά τις ενσυνείδητες επιθυμίες ή αντιπάθειές του.

Με λογική ή αλόγιστη έκβαση των αφηγηματικών γεγονότων που διαδραματίζονται με απαιτητική γραφή απόδοσης, προβάλλονται μέσα από αλληγορίες, ακόμη και στα πλέον παράδοξα θέματα, αλλά πάντα με αξιαγάπητους ήρωες κι ετούτο είναι η ευχάριστη έκπληξη στη σημαντική, θεματολογική αξία του άμεσα κατανοητού και ευθύ λόγου του συγγραφέα.

Και μέσα από αυτά τα ρεαλιστικά, φαντασιακά και άκρως χιουμοριστικά στοιχεία  αφήγησης διαφαίνεται καθαρά το ύφος γραφής του Π.Ρ. που με το πνεύμα και τις αισθήσεις του αφηγείται γεγονότα που συμβαίνουν στην καθημερινότητά μας, δίνοντας στον αναγνώστη την αίσθηση ότι είναι παρών στη σκηνή της δράσης κι όχι σαν να επρόκειτο για κάτι που συνέβη στο μακρινό ή στο κοντινό παρελθόν ή στο μέλλον.

Στα διηγήματα του Π.Ρ ξεχωρίζουν αμέσως, όπως συμβαίνει σε κάθε είδος πρόζας,  εκτός από τους καλά δομημένους πρωταγωνιστές του που παίζουν άμεσο και καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της εκάστοτε ιστορίας δημιουργώντας στην έκβασή τους συγκρουσιακές δοκιμασίες που κρατούν μέσα από την απλότητα, την υπερβολή, την αλήθεια μιας πραγματικότητας μέσα από το πλούσιο και υπαινικτικά λεπτό και αρκετές φορές ειρωνικό χιούμορ ασκώντας καταλυτική επίδραση στους κεντρικούς ήρωες, μέσα από μια κριτικά καυστική ματιά για τα ιδιόμορφα που συμβαίνουν γύρω μας, διατηρώντας αμείωτη την περιέργεια όσο και το αμείωτο ενδιαφέρον του αναγνώστη – και βέβαια τούτο σημαίνει ότι οι συγκρουσιακές δοκιμασίες είναι τόσο πολύ ταυτόσημες με τις βιωματικές εμπειρίες των αναγνωστών που τους κερδίζει ο συγγραφέας αμέσως από τις πρώτες κιόλας αράδες.

Δεν δύναμαι να ξεχωρίσω κάποιο διήγημα κάνοντας μεμονωμένη αναφορά σε αυτό. Το κάθε ένα κρύβει κάτι ξεχωριστό, μία έννοια διαφορετική και μια αλλιώτικη θεματική  που αγγίζει βαθιά τις βασικές ανθρώπινες παρορμήσεις, μέχρι και τις ρίζες της ανθρώπινης ύπαρξης προκαλώντας τη συναισθηματική ανταπόκριση του αναγνώστη.

Κι ο Π.Ρ. γνωρίζει καλά την πλοκή όταν επεξεργάζεται ένα θέμα. Είναι γνώστης των πέντε αισθήσεων και τις χρησιμοποιεί στα κείμενά του κι ας μην είναι ενδεικτικά ορατές, όμως εκφέρονται μέσα από τα στοιχεία των επιθυμιών και των ελπίδων των ηρώων του.

Ένα ακόμη στοιχείο που αναγνώρισα στους χαρακτήρες του κατά την ανάγνωση, στοιχείο που δεν είμαι σίγουρος αν και ο ίδιος ο συγγραφέας το έχει χρησιμοποιήσει συνειδητά ή όχι.

Είναι η λέξη κλειδί για το χτίσιμο χαρακτήρων, ο εγωισμός,  ως προϊόν που καλύπτει βασικές ανθρώπινες παρορμήσεις από τις διάφορες καταστάσεις που του προκύπτουν, πείνα δίψα, φόβος, απόγνωση, θλίψη, ζήλια επιθετικότητα, αγάπη συμπόνια, αυτοθυσία και βέβαια τούτος –εννοώ ο εγωισμός– επεκτείνεται και σε άλλες παρορμήσεις όπως είναι η ματαιοδοξία, η φιλοδοξία, η ανάγκη για κοινωνική αναγνώριση.

Άλλη μια επιτυχία στη γραφή του Π.Ρ. είναι πως οι καταστάσεις στις οποίες αναφέρεται, όσο κι αν κάποιες είναι ακραίες, μοιάζουν να προκύπτουν αβίαστα, και με ζωντάνια από το ένστικτο αυτοσυντήρησης των ηρώων ώστε να μην φαίνονται καθόλου επινοημένες από τον συγγραφέα.

Ο Π.Ρ. φρόντισε, και πολύ σωστά έπραξε, κάποιες από τις συγκρουσιακές δοκιμασίες να είναι ιδιαίτερα συναρπαστικές. Αυτό το πετυχαίνει με την ικανοποίηση μιας καταπιεσμένης επιθυμίας του ήρωα την οποία συμμερίζεται και ο αναγνώστης ή με μια μαζοχιστική κατάσταση ή με μια διάθεση εκδικητικότητας και τιμωρίας με προβλεπόμενες ή απρόβλεπτες εξελίξεις.

Μια υπέροχη γραφή. Εύληπτη και κατανοητή. Μια ανάγνωση που θα σας επιτρέψει να στοχαστείτε από το υπαινικτικό συγγραφικό ύφος και να γελάσετε από το πηγαίο χιούμορ του συγγραφέα.