Ένα υποδειγματικό νουάρ μυθιστόρημα

If I have to die, I’m going to die last.

Από το φιλμ νουάρ “Out of the Past” (1947)

Από την πένα του πρόωρα χαμένου Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ, αστέρι του σύγχρονου γαλλικού αστυνομικού μυθιστορήματος, γεννήθηκε το 1976 αυτό το βιβλίο που θα το διαβάσετε, όπως και η γράφουσα, ”εν μιά νυκτί”. Ακολουθώντας μια κλασική συνταγή, τον μοναχικό ιδιωτικό ντετέκτιβ που αναζητά την αλήθεια σε μια σκοτεινή υπόθεση εξαφάνισης, ο Μανσέτ στήνει αριστοτεχνικά έναν περίπλοκο ιστό ψεύδους και μυστηρίου που, όταν διαλυθεί, θ’ αποκαλύψει τη σαπίλα πίσω απ’ τις κλειστές πόρτες της αστικής τάξης.

Ο πρώην αστυνομικός Ευγένιος Ταρπόν, πλήττει αναλαμβάνοντας ως ντετέκτιβ ευτελείς και μάλλον ακίνδυνες υποθέσεις – ώσπου στο γραφείο του εμφανίζεται η μητέρα μιας τυφλής κοπέλας και του αναθέτει να διαλευκάνει την εξαφάνισή της. Αν και φαινομενικά πρόκειται για μια ακόμα εύκολη περίπτωση, σύντομα θα συνειδητοποιήσει ότι έχει μπλέξει και μάλιστα σοβαρά, σ’ ένα δίκτυο παραθρησκευτικών οργανώσεων, εμπορίου ναρκωτικών και ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Πέφτοντας από τη μία ενέδρα στην άλλη και με τον αριθμό των πτωμάτων ν’ αυξάνεται ανησυχητικά γύρω του, ο Ταρπόν παύει να πλήττει με τη δουλειά του κι αρχίζει πραγματικά να το διασκεδάζει – αν και αυτή η διασκέδαση μπορεί να είναι η τελευταία του…

Κινούμενος στη λογική του whodunit (”ποιος έκανε το φόνο”) αστυνομικού μυθιστορήματος, ο Μανσέτ με γρήγορους ρυθμούς και γραφή κινηματογραφική σκηνοθετεί μια νουάρ ιστορία με φόντο ένα σκοτεινό και παρακμιακό Παρίσι – άλλωστε το βιβλίο έχει γίνει ταινία με τίτλο ”Για το τομάρι ενός μπάτσου” (1981), με σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή τον Αλέν Ντελόν. Η έντονη δράση και η γερή δόση βίας, οι αμφιλεγόμενοι χαρακτήρες κι ένας πρωταγωνιστής τσαλακωμένος μεν αλλά αποφασισμένος να σταθεί όρθιος και να βρει την άκρη του νήματος, είναι τα υλικά που χρησιμοποιεί με επιτυχία, ενώ η κυνική, κοφτερή γλώσσα του κειμένου είναι κατά βάση η παριζιάνικη αργκό (και πάλι, πολύ καλή η μετάφραση του Γιάννη Καυκιά).

Ανατρεπτικός όπως πάντα ο Μανσέτ, δίνει στο βασικό του ήρωα μια αριστερή οπτική, η οποία απηχεί τις πολιτικές απόψεις του συγγραφέα: δημιουργείται έτσι το οξύμωρο και άκρως διασκεδαστικό σχήμα, ένας πρώην μπάτσος να διατυπώνει απόψεις όπως ”κυνηγάω φτωχούς φουκαράδες, για να τους εμποδίσω να απαλλοτριώνουν απαλλοτριωτές”! Τέλος, αξίζει να επισημανθεί και το πολλαπλό λογοπαίγνιο του τίτλου ”Que d’ os!” όπου os, σημαίνει κόκαλα αλλά και απρόβλεπτη δυσκολία, ενώ παραπέμπει ηχητικά και στο νερό-τι κατακλυσμός, θα λέγαμε στα ελληνικά. Συμπερασματικά, ένα έξυπνο και ”βρόμικο” γαλλικό νουάρ από έναν μετρ του είδους…