Είμαστε τα σύγχρονα Σόδομα;

Η Ιωάννα Μπουραζοπούλου είναι νομίζω για τα ελληνικά δεδομένα, μια πολύ ξεχωριστή περίπτωση συγγραφέως στο είδος των βιβλίων που εντάσσεται στο Φανταστικό. Όχι μόνο γιατί το παρόν βιβλίο έχει κυκλοφορήσει στα αγγλικά και στα γαλλικά, αλλά κυρίως γιατί η γραφή της, η πλοκή των μυθιστορημάτων της και η οπτική της ξεπερνά κατά πολύ τις φόρμες και τις ταμπέλες και εν γένει την πεπατημένη. Με δύο λόγια, τα κείμενά της είναι από μόνα τους ένα είδος: ιδιαίτερο, εντυπωσιακό και απόλυτα γοητευτικό για τον αναγνώστη και ταυτόχρονα έντονα πολιτικό, παίρνοντας θέση, όχι με θεωρητικά κηρύγματα ευτυχώς αλλά μέσα από το έργο της, για το τι είναι όλο αυτό που μας συμβαίνει στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες.

Στη Γυναίκα του Λωτ έχουμε μια μελλοντική αλλά πάρα πολύ οικεία δυστοπία, που δεδομένου ότι το βιβλίο εκδόθηκε πριν την παγκόσμια οικονομική κρίση που μας ταλανίζει, θα μπορούσαμε να την πούμε και προφητική. Στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον λοιπόν, έχει συμβεί η Υπερχείλιση: μια οικολογική καταστροφή που βυθίζει στο νερό μεγάλο μέρος των ηπείρων, το Παρίσι για παράδειγμα γίνεται παραθαλάσσιο, και η οποία ξεκίνησε από τη Νεκρά Θάλασσα και συνδέεται συμβολικά, αλλά και μέσα στην πλοκή, με τη βιβλική καταστροφή στα Σόδομα και τα Γόμορρα, εξ ου και ο τίτλος. Όλα έχουν αλλάξει, όχι μόνο γεωγραφικά, αλλά και κοινωνικά και ψυχολογικά για τους επιζήσαντες: μία πανίσχυρη οικονομική κοινοπραξία (της οποίας τα μέλη κανείς δεν γνωρίζει) διοικεί τα πάντα και ρυθμίζει τα πάντα μέσα από ατελείωτους κανονισμούς. Και την εξουσία της τη βασίζει στο «πολύτιμο δώρο» της καταστροφής, το οποίο διαχειρίζεται αποκλειστικά: στο εθιστικό σαν ναρκωτικό μοβ αλάτι που αναβλύζει από τα έγκατα της Νεκράς Θάλασσας και πωλείται πανάκριβα, δημιουργώντας στρατιές εθισμένων.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, μαθαίνουμε ως αναγνώστες τα δραματικά γεγονότα που συνέβησαν στην Αποικία, μία πόλη που ίδρυσε η Κοινοπραξία δίπλα στην έρημο με κατοίκους αποκλειστικά εκείνους που σχετίζονται με την παραγωγή και διακίνηση του μοβ αλατιού, μέσα από μια σειρά επιστολών των διοικητικών στελεχών της: σοκαρισμένοι από ένα αναπάντεχο γεγονός, αναπάντεχο με την έννοια ότι δεν προβλεπόταν στους ατελείωτους και δυναστικούς κανονισμούς της Κοινοπραξίας, αποκαλύπτουν και αποκαλύπτονται, καταγγέλλουν και βυσσοδομούν και κυριολεκτικά εξαχρειώνονται προσπαθώντας να επιβιώσουν στα νέα δεδομένα. Τι συνέβη και γιατί θα το κατανοήσετε σταδιακά και απολαυστικά διαβάζοντας το βιβλίο, μαζί με την εντυπωσιακή ανατροπή που επιφυλάσσει η κυρία Μπουραζοπούλου και στα άλλα έργα της για τους αναγνώστες, καθώς και τον περίεργο ρόλο του Φιλέα Μπουκ, ενός μοναχικού και κατεστραμμένου ψυχολογικά ανθρώπου που δημιουργεί τα Επιστολόλεξα, ένα πολύ ιδιαίτερο είδος σταυρόλεξων που επινόησε ο ίδιος.

Όπως είπα ξεκινώντας αυτή την παρουσίαση, πρόκειται για ένα εντυπωσιακό από κάθε άποψη και πολύ ξεχωριστό βιβλίο, για έναν διανοητικό λαβύρινθο χτισμένο με υλικό αυτές τις παραληρηματικές σχεδόν επιστολές, που συνεχώς αποκαλύπτουν και κάτι νέο, ένα καινούργιο στοιχείο, δίνοντας και έναν τόνο αστυνομικού μυστηρίου στην αφήγηση, όπως φαίνεται ήδη από το ερώτημα του τίτλου. Όμως στη δική μου εκτίμηση, αυτό που κάνει το κείμενο της κυρίας Μπουραζόπουλου τόσο ξεχωριστό και με κερδίζει κάθε φορά στα βιβλία της, είναι ο τρόπος με τον οποίο συλλαμβάνει και χτίζει συγγραφικά, μέσα από τη φαντασία και την αλληγορία, τι μας συμβαίνει, ως κοινωνία αλλά και ως ανθρώπινο είδος. Είμαστε λοιπόν τα σύγχρονα Σόδομα και ο Θεός μας -το χρήμα, η απληστία-, μας έχει ήδη καταστρέψει;