Σαν διαλογισμός σε περιδίνηση επιτόπου, ηλιακού σούφι-σοφού, από τα βάθη της Ανατολής, που αναζητεί στη σύγχρονη Ευρώπη ΈΝΑΝ άνθρωπο για να μιλήσει, να σταθεί δίπλα του και να τον κατανοήσει. Συχνά-πυκνά επαναλαμβάνει τη φράση: «Αν είχαμε μείνει μόνοι μας σε αυτό τον κόσμο;». Η πρωταρχική μονάδα που διασπάται σε δυάδα κι ολοκληρώνεται με την τριάδα, χωρίς να παραπέμπει στο ιψενικό τρίγωνο, αλλά στις αρχιερατικές συνδιοικήσεις των φαραώ που ήταν αναγκαστικά αδέλφια. Η αιμομειξία δεν εντάσσεται στις περιπτώσεις που αναφέρονται στον ποινικό κώδικα, αλλά είναι πλατωνική, όπως κι όλα αυτά τα πενταπλά εγχειρήματα ανιχνεύσεως του Αγνώστου μέσα από ρητές εκρήξεις χρωμάτων-οραμάτων-παραβάσεων των κανόνων της μικροαστικής κοινής λογικής. Αριστοκρατική η ματιά του πολυβραβευμένου και πολυταξιδεμένου Χριστόφορου Χριστοφή, κινηματογραφιστή, θεατρικού συγγραφέα, σκηνοθέτη, μα πάνω απ’ όλα Ποιητή, με βαθιές μεταφυσικές ρίζες και πολιτισμικές αγωνίες που αγγίζουν το όριο του υπαρξισμού αλλά δεν το διαπερνάνε. Μάλλον προς τον Συμβολισμό τείνει, όπως φαίνεται κι από τον τίτλο, μακρύ αλλά αρκούντως επεξηγηματικό και περιληπτικό της φιλοσοφικής και ιδεολογικής του θέσεως για τον κόσμο. Προς το Φως τείνουμε, άνω θρώσκοντες, ως ανθρώπινα όντα «φύσει καλά». Κι αν βουλιάζουμε ενίοτε οικειοθελώς στο σκοτάδι, δεν είναι ανταρσία εναντίον του Δημιουργού, αλλά μια απλή αγγελική ζαβολιά που προέρχεται από την ανία και την πλήξη της μονότονης καθημερινότητας, όταν βουλιάζει στη φθορά των εξωγενών συμβάσεων, οι οποίες όμως δεν είναι σύμφωνες με τον Πάνα και τη συμπαντική Αρμονία. Αυτή την Αλήθεια και την Ομορφιά αναζητεί ο Χριστόφορος Χριστοφής σε όλη του τη ζωή, μέσα από το πολυδιάστατο και πολυεπίπεδο έργο του. Είναι αλλεργικός στη μετριότητα και στην έλλειψη φαντασίας κι αυτό φαίνεται μέσα από αυτά τα πέντε θεατρικά κείμενά του, έργα που σφύζουν από δίψα για τη χαρά της ζωής, όπως και τα αθάνατα αστικά δράματα του Ίψεν. Λέω «αστικά» γιατί όλα του τα θεματολογικά περιβάλλοντα πλαισιώνονται από τον αστικό τρόπο ζωής κι εγκλεισμού, ακόμα κι όταν περιδιαβαίνουν οι ήρωες κι οι ηρωίδες του το τοπίο με τραίνα ανοικτά και με πόδια λαίμαργα για να μετρήσουν τη γη. Στην ουσία το εσωτερικό τοπίο είναι τραγικά ακίνητο, οι ήρωές του καθηλωμένοι σαν τον Προμηθέα Δεσμώτη, προσκολλημένοι στην αρρώστεια, στο ελάττωμα, στην αδυναμία, στην αδυναμία, επαναστατώντας διαρκώς ενάντια στη φθορά χωρίς όμως να φοβούνται τον θάνατο, που τον επιδιώκουν με μια ερωτική μανία θα έλεγα. Αυτή η πρωτοτυπία ενός ώριμου συγγραφέα που στριφογυρίζει ακόμη στον εφηβικό λαβύρινθο στην αναζήτηση μιας ρώμης, που δεν νοσταλγεί, αλλά επιχειρεί εναγωνίως να την υλοποίηση στο παρόν, αυτή είναι κι η θέση του λογοτέχνη και Ποιητή Εικόνων, Ρυθμών, του Ψυχογράφου κι αναλυτή αρχετύπων Χριστόφορου Χριστοφή. Είναι σαν τους ασκητές της Ανατολής που μια ζωή περιπατούν δίχως ποτέ να στέκονται πουθενά, γιατί γύρω τους είναι η Γη ακίνητη και δεν περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της μήτε γύρω από τον ήλιο αλλά ριγά και σωπαίνει κάτω από το βάρος μιας υπέρτερης συνειδησιακής λίμνης, την οποίαν τροφοδοτούμε απαξάπαντες με τις σκέψεις και τα όνειρά μας, από φόβο κενού κι από τρόμο μην τύχει και στερέψει όλο αυτό γύρω μας κι απομείνει κενό, δίχως νόημα… Το Μηδέν, το απόλυτο Άπειρον, αμέσως πριν από τη Δημιουργία. Αυτό εμπνέει κι από εκεί αντλεί δυνάμεις ο μεγάλος δραματουργός Χριστόφορος Χριστοφής. Είναι «ποιητής προφήτης» (“poeta vates”), όπως θα έλεγαν οι Λατίνοι θεωρητικοί της Λογοτεχνίας. Όμως πάνω απ’ όλα είναι μια πάσχουσα ευαισθησία που περιπλανιέται σε έναν κόσμο στυγνό, ξεγυμνωμένο από οράματα, όπου το σεξ υποκαθιστά τη γνήσια ανάγκη για έρωτα κι ο καταναλωτισμός επιβλαβών προϊόντων κι ανθυγιεινών ουσιών υποκαθιστά την αυθεντική ανάγκη για ψυχοσωματική τροφή υψηλής βιωματικής αξίας. Κι αν φαίνονται κάπως «σκοτεινά», μοχθηρά, «κυνικά» τα δραματικά του πρόσωπα, δεν ανήκουν σε αυτοβιογραφικά συμφραζόμενα, αλλά στην περίφημη «περιρρέουσα ατμόσφαιρα» του Δυτικού Πολιτισμού, με τον αποσαθρωμένο κοινωνικό ιστό και τα συμπτώματα των παθολογιών που προέρχονται από κάποια παλαιά (αρχαία ίσως) αιτία. Ντετερμινιστικός ο λόγος κι η γραφή του παραπέμπει σε άλλα θεοκρατικά, ηλιοκεντρικά συστήματα κι απόψεις που εκαλλιεργήθησαν σε μακρινά χωροχρονικά συνεχή, που επανέρχονται όμως τώρα στην κυκλική έλικα του Χρόνου που βαδίζει προς την ολοκλήρωση της κατάργησής του. Τα αντίθετα συνυπάρχουν κι εναλλάσσουν μορφές, ενέργειες, ηλεκτρομαγνητικά ρευστά και απόψεις σε αυτό το μυθολογικό σύμπαν που δεν είναι διόλου μανιχαϊστικό αλλά τριγωνικό, αφού τα δίπολα είναι ανεπαρκή για να εκφράσουν μια τέτοια πολυπλοκότητα. Με τον αριστοτελικό κανόνα των τριών πρωταγωνιστών της ακμάζουσας αρχαίας τραγωδίας, για να καταλήξει στους τέσσερις διονυσιακούς τεχνίτες στην ώριμη φάση της. Ο μονολογικός χαρακτήρας κι η υψηλή παραλληλότητα των στιχομυθιών θυμίζουν το περίπλοκο και ιδιαίτερα δυσχερές στον τεχνικό χειρισμό «δράμα του εγώ» (“ich drama”), όπου όλα τα συνδιαλεγόμενα πρόσωπα είναι εκφράσεις μίας και μόνης συνειδήσεως. Και χωρίς να φαίνεται διόλου σολιψιστικό όλ’ αυτό, είναι ιδιαίτερα νεοπλατωνικό και ινδουϊστικό, στον βαθμό που αναγνωρίζει τον αδήριτο νόμο της αιτίας και του αποτελέσματος ως κινητήριο αιτία κάθε αποτελέσματος στο παρελθόν, στο παρόν και στο ατελείωτο μέλλον. Η δίψα για ζωή μεταλλάσσεται σε όρεξη θανάτου, όχι όμως από την ατομοκεντρική οπτική του Νάρκισσου, αλλά από μια ευρύτερη κοινωνιολογική, πολιτική, ιδεολογική και κοσμολογική γωνία. Ο αφηγηματικός «φακός» του είναι ευρυγώνιος και μπορεί να εστιάσει παντού ταυτόχρονα, σαν κάθε τι να είναι φορέας του πρωταρχικού φωτός και δοξάζεται λάμποντας το ίδιο.
Συντάκτης: Κωνσταντίνος Μπούρας
10 Φεβρουαρίου, 2020