Έρωτας κι ελευθερία

Απελευθέρωση του πάθους

Όλοι λίγο πολύ έχουμε ακούσει ή διαβάσει για τον Μαρκήσιο Ντε Σαντ. Γεννημένος στο Παρίσι το 1740, έζησε από κοντά τη γαλλική αριστοκρατία και την υπερδιέγερση του πνεύματος. Πήρε μέρος στον πόλεμο κατά της Πρωσίας, παντρεύτηκε μια πλούσια αριστοκράτισσα και φυλακίστηκε για το βασανισμό μιας ζητιάνας. Δραπετεύει, καταδικάζεται ερήμην σε θάνατο και συλλαμβάνεται ξανά, για να αφεθεί επίσημα ελεύθερος το 1790. Χωρίζει με τη γυναίκα του και μένει χωρίς οικονομικούς πόρους. Από τον καιρό του έγκλειστου βίου του γράφει μυθιστορήματα, θεατρικά έργα και από αυτά βγάζει τα προς το ζην. Τέλος, αν και χαρακτηρίζεται «πνευματικά υγιής», διατάσσεται ο εγκλεισμός του στο άσυλο φρενοβλαβών του Σαραντόν, όπου θα παραμείνει ως το θάνατο του το 1814. Αξιοσημείωτο είναι πως 30 χρόνια της ζωής του τα πέρασε εσώκλειστος.

Ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ είναι γνωστός για τα άκρως ερωτικά έργα του, καταδεικνύοντας την απελευθέρωση των παθών, ακόμη και των πιο χυδαίων. Και στο συγκεκριμένο βιβλίο ο κεντρικός άξονας των ιστοριών του είναι ο έρωτας, όχι μόνο με την προφανή ιδιότητά του, αλλά και ως αγάπη, πάθος, ολοκλήρωση, ευτυχία, εκδίκηση. Κάθε αφήγηση καταπιάνεται με διαφορετικό, αλλά ταυτόχρονα και παραπλήσιο θέμα, που αφορά την ανθρώπινη υπόσταση. Στην αρχή παρατηρεί εκ του σύνεγγυς την τεχνική του έρωτα, δηλαδή, πώς ένας άντρας οδηγεί το αντικείμενο του πόθου του στην αγκαλιά του, παρόλο που εκείνη αναζητά διέξοδο σε ομοφυλοφιλικές φιγούρες. Κατόπιν παρουσιάζει με ευφυή και σαρκαστικό τρόπο την εκδίκηση της απατημένης συζύγου. Επίσης, αναδεικνύει με βάση το κλίμα της εποχής την ηθική της σεμνότυφης συζύγου, ενώ παράλληλα η ίδια επιδίδεται σε κάθε είδους ακολασίες. Στη συνέχεια διηγείται τον έρωτα ως αγνή και ενάρετη πίστη, που μπορεί όμως, να οδηγήσει και στα πιο αποτρόπαια γεγονότα, όταν μεταξύ των δύο προΐσταται ο εγωισμός. Ακόμα, κάνει λόγο ο Ντε Σαντ για την αδυναμία των ανθρώπων να κρατούν το στόμα τους κλειστό και πώς μπορεί αυτή η αδυναμία να τους δώσει ένα γερό μάθημα. Στην επόμενη ιστορία παρουσιάζεται η δύναμη του πάθους και της εξυπνάδας απέναντι στην ευπιστία και την εμπιστοσύνη. Τέλος, ο Ντε Σαντ αφήνει τις δυο τελευταίες ιστορίες για το τελειωτικό χτύπημα στις ηθικές φραγές και την πίστη του ανθρώπου. Από τη μία η αλαζονεία του ανθρώπου να ξεγελάσει ή να αναιρέσει οτιδήποτε ανώτερο από τον ίδιο, αγνοώντας την τιμωρία που επέρχεται με την ασέβεια. Από την άλλη, η κατάρριψη της δέουσας οριοθετημένης ηθικής, που υποτάσσεται στο πάθος ενός ανθρώπου που κρίνει χωρίς να έχει βιώσει, που διδάσκει χωρίς να έχει μάθει. Η γλώσσα του Ντε Σαντ αν και έχουν παρέλθει περίπου 3 αιώνες εμφανίζεται σύγχρονη και άμεσα προσιτή στον αναγνώστη, αλλά κυρίως στην ψυχή του.

Πρόκειται για μια συλλογή ιστοριών που απελευθερώνει το πνεύμα και τα πάθη, ενδυναμώνει την πίστη και εκθειάζει την ανθρώπινη ύπαρξη σε όλο της το μεγαλείο. Η μετάφραση της Έφης Κορομηλά ξεκλειδώνει με απλό και προσιτό τρόπο τα πιο κρυφά σημεία του βιβλίου.