Το ασύνδετο σχήμα σε όλη τη μελοδραματική του απλότητα. Ο Σταμάτης Πολενάκης είναι ποιητής του θεάτρου της ζωής κι όχι απλώς ποιητής ή θεατρικός συγγραφέας. Μοιράζεται ανάμεσα στην κωμικοτραγική γελοιότητα της ζωής και στη συνειδητοποίηση του ανέφικτου της ανθρώπινης ευτυχίας, ενώ από τη μεριά του Παραδείσου πνέουν πάντα φριχτές θύελλες που απομακρύνουν τους επιδόξους αποίκους, φυγάδες στο όνειρο, εποίκους της ουτοπίας, οραματιστές της συμφοράς και χαρά σ’ εκείνους που συμβιβάζονται με την προπατορική αλήθεια πως εδώ βρίσκεται η περίφημη Κοιλάδα των δακρύων και ίσως εδώ –λέγω: εδώ– να είναι όντως «η Κόλαση ενός άλλου πλανήτη», σύμφωνα με τον ανώνυμο(;) καταγραφέα σε έναν τοίχο των πυρπολούμενων Εξαρχείων.
Ο Σταμάτης Πολενάκης γράφει με μια αναπνοή (ουχί απαραιτήτως απνευστί), εντάσσεται σε μια μεταμοντέρνα παγκοσμιοποιημένη τάση α-τονικής, ισοτονικής, ισοπεδωτικής απαγγελίας των πάντων, ως εάν να επρόκειτο διά υπαγόρευσιν ωνίων από το εδωδιμοπωλείον της περιοχής ή για αναγγελίες αναχωρήσεων σε διαστημικά αεροδρόμια. Είναι κάτι κι αυτό. Ένας νόμιμος τρόπος να εξαγάγεις το προφανές από την κατεδαφισμένη (προ πολλού) προσωδία. Όμως ο νέος ποιητής των 47 ετών (τόσο ήταν όταν πέθανε ο μεγάλος Πεσσόα) παλιννοστεί στα χιονισμένα κι ομιχλώδη τοπία της εφηβικής και πρώτης μετεφηβικής ηλικίας, διαμαρτύρεται ακόμη κι επαναστατεί για τον κόσμο που δεν είναι στα μέτρα των ονείρων του κι απέχει πολύ από τις ελπίδες του όλες.
Αυτή η μανιχαϊστική τάση στη σύγχρονη ποίηση, ήδη από την αρχή του εικοστού αιώνα, έχει καθολική-προτεσταντική καταγωγή και θρέφει με το αίμα και τον ιδρώτα της υπόγεια ρεύματα γερμανικού νεορομαντισμού, ενώ ο εξπρεσιονισμός και το ιταλικό μελόδραμα δεν είναι μακριά.
Είναι από τις σπάνιες ευκαιρίες να προβεί ο κριτικός σε εμβριθείς αισθητικές αναλύσεις επειδή η ισπανομάθεια και η βαθιά καλλιέργεια του ποιητή αυτού ανοίγει παράθυρα στον παγκόσμιο πολιτισμό και μπαίνει φρέσκο αεράκι, ξένο προς τη βαλκανική μας μιζέρια κι αθλιότητα. Όχι ότι αλλού είναι καλύτερα, αλλά να, εδώ δεν μπορούμε ακόμα να οραματιζόμαστε και να υπνοβατούμε ποιητικώς, ίσως γιατί ακόμα δεν φτάσαμε στο τέρμα και το βαρέλι δεν έχει πάτο κι η Παράδεισος απλώς δεν υπάρχει (με τυφώνες ή χωρίς).
Ο συμβολικός μηδενισμός των Γάλλων αναρχικών, ανένταχτων κι ανεξάρτητων άθεων διανοούμενων του εικοστού αιώνα δεν έχει επηρεάσει δραστικά την ισπανόφωνη λογοτεχνία, με αποτέλεσμα να διατηρεί ετούτη κάποιες από τις χάρες, τους στοχασμούς και τη νοσταλγία του δέκατου ένατου αιώνα, που δεν ήταν καθόλου μα καθόλου ειδυλλιακός, όσο κι αν η εξιδανίκευση κι η «αισιοδοξία της ανάμνησης» την κάνει να φαίνεται έτσι.
Εν κατακλείδι, ο Σταμάτης Πολενάκης εμπλουτίζει τη νεοελληνική ποίηση με μια ισπανόφωνη παγκοσμιότητα θεματολογικώς, αισθητικώς και ρυθμολογικώς.
Στα δύο μακροσκελή αφηγηματικά ποιήματα, δίκην δραματικών μονολόγων, ο διανοητής σκέφτεται δυνατά χωρίς να νοιάζεται απαραιτήτως για το αν τον ακούμε… Σημεία των καιρών; Χαρακτηριστικό της σύγχρονης ποίησης; Μελίρρυτος καλλιεπής αυτοαναφορικός ναρκισσισμός με το πρόσχημα της διήγησης; Δεν ξεύρω. Είμαι πολύ μικρός για να κολυμπήσω στα βαθιά νερά του Συλλογικού Ανθρώπινου Υποσυνείδητου, τα ματωμένα από τα αθώα σφαγιασθέντα δελφίνια…
Κι αν διάλεξα αυτόν τον ψευδο-ποιητικό τρόπο για να εκτονώσω την κριτική μου μανία, είναι γιατί συντονίστηκα με το μελετώμενο κείμενο που μου ενέπνευσε αυτήν την ατραπόν ως δοκιμοτέρα…
Λεξιλαγνείας το ανάγνωσμα. Ξετύλιγμα φωνημάτων σαν να τρέχεις σε διάδρομο γυμναστηρίου. Επί τόπου.
