«Μια ακόμα νίκη επί των Ρωμαίων, και θα καταστραφούμε…»

Η φράση αυτή του Πύρρου, βασιλιά της Ηπείρου και ενός από τους πιο σημαντικούς στρατηγούς της ελληνιστικής περιόδου, μετά τη νίκη του με τεράστιες όμως απώλειες επί των Ρωμαίων το 279 π.Χ. απ’ όπου έμεινε στην ιστορία η φράση «πύρρειος νίκη», συμπυκνώνει σε μεγάλο βαθμό το πνεύμα του βιβλίου από τον επιμελητή και συγγραφέα πολυάριθμων βιβλίων, Ian Whitelaw: έχοντας σπουδάσει ανθρωπολογία (μεταξύ άλλων), συγκεντρώνει σε έναν μικρό τόμο, ξεκινώντας από την απαρχή του είδους μας στον πλανήτη, πενήντα ολέθριες αποφάσεις που πήραν οι άνθρωποι στο πέρασμα των αιώνων, με χρονολογική σειρά.

Με αφετηρία την εξημέρωση των ζώων και των φυτών στην προϊστορική εποχή (και έχει βάσιμα επιχειρήματα ότι μάλλον ήταν η μεγαλύτερη ανοησία του ανθρώπινου γένους), ο συγγραφέας διατρέχει την παγκόσμια ιστορία μέχρι τις μέρες μας, καταγράφοντας και αναλύοντας τις λάθος αποφάσεις που οδήγησαν σε προσωπικές, στρατιωτικές, πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές καταστροφές. Η αλαζονεία, η απληστία, ο φθόνος, η μισαλλοδοξία, η οργή, τα πάθη είναι μερικές από τις αιτίες που οδήγησαν ηγέτες αλλά και πρόσωπα με οικονομική ισχύ, από τον Μέγα Αλέξανδρο έως τον Ναπολέοντα, από τον Χίτλερ έως τον Νίξον, από τον Καλιγούλα έως τον Στάλιν και από τον Μάο έως τους υπεύθυνους μεγάλων εταιρειών, να λάβουν αποφάσεις που ουσιαστικά σφράγισαν την τύχη τους – αλλά και την τύχη εκατομμυρίων ανθρώπων που υπέστησαν τις ολέθριες συνέπειές τους.

Μια προσεγμένη έκδοση με φωτογραφίες και χάρτες που λειτουργεί ως ένα χρήσιμο λεξικό της ανθρώπινης ανοησίας ανά τους αιώνες και η οποία περιέχει και ιστορικά στοιχεία για γεγονότα που δεν είναι γνωστά στο ευρύτερο κοινό ή ρίχνει φως σε άλλα που παραμένουν για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας στο ημίφως, αλλά αποτελούν τη ρίζα του κακού για τις σημερινές εξελίξεις: π.χ. τα όσα συμβαίνουν σήμερα στην Ουκρανία, το σοκαριστικό μίσος ανάμεσα σε Ουκρανούς και ρωσόφωνους, εξηγείται απολύτως όταν διαβάσει κανείς στο κείμενο του Whitelaw για τον σκόπιμα σχεδιασμένο λιμό-γενοκτονία που επέβαλε ο Στάλιν στον πληθυσμό αυτής της χώρας, μέσω της βίαιης κολεκτιβοποίησης της αγροτικής παραγωγής, εξοντώνοντας το 20% των κατοίκων της.

Τι μένει στον αναγνώστη κλείνοντας το βιβλίο; Πρώτον, μην εμπιστεύεσαι την τύχη σου σε κανέναν «σωτήρα», «μεσσία» ή «ιδιοφυία». Όχι μόνο γιατί είναι επίσης άνθρωποι και κάνουν λάθη, αλλά και γιατί το κίνητρό τους σπάνια είναι το γενικό καλό. Δεύτερον, η αλαζονεία και η υπέρμετρη αυτοπεποίθηση έχουν καταστρέψει πολλούς σημαντικούς ανθρώπους, αλλά και ολόκληρους λαούς. Τρίτον, η απληστία είναι δυστυχώς εγγενής στην ανθρώπινη ψυχή και μπορεί να οδηγήσει σε τόση σκληρότητα που διαβάζοντας μερικά από τα ιστορικά γεγονότα που περιγράφονται στο βιβλίο, δεν μπορείς να πιστέψεις το μέγεθός της. Τέλος, όταν σε διαβεβαιώνουν ότι όλα είναι υπό έλεγχο και σου λένε να κοιτάξεις τη θέα, εσύ να κοιτάζεις αυτό που δεν σου δείχνουν, αυτό που θέλουν να σου κρύψουν: «Αυτό το πυρηνικό εργοστάσιο έχει εξαιρετική θέα στη θάλασσα» – Φουκουσίμα, Ιαπωνία.

Στο σύνολό του, ένα ενδιαφέρον από κάθε άποψη βιβλίο που λειτουργεί και ως εγχειρίδιο πολιτικής σκέψης και βασικής ανθρώπινης ψυχολογίας.