Κάθε όνομα κρύβει μία ιστορία

Πάντα με γοήτευε η κρυφή ιστορία της καθημερινής ζωής, αυτή που δεν γράφεται στα επίσημα βιβλία, αλλά επιζεί προφορικά μέσα από αφηγήσεις και μύθους, έθιμα και τραγούδια, τοπωνύμια και ονόματα οικογενειών. Αυτός ο λόγος, σε συνδυασμό με την αρβανίτικη ρίζα μιας πλευράς της οικογένειάς μου, με έκαναν να διαβάσω τα «Αρβανίτικα επώνυμα» του Κώστα Ραχούτη, ένα προϊόν προσωπικής έρευνας του συγγραφέα που αποφάσισε να σκάψει στο έδαφος της αρβανίτικης καταγωγής του και να φέρει στο φως τα ευρήματά του, παραδίδοντας ένα ενδιαφέρον βιβλίο για τους Αρβανίτες, τη γλώσσα τους και την ιστορία τους στην Ελλάδα.

Στο βιβλίο περιλαμβάνεται η ετυμολογία και η ερμηνεία πολλών γνωστών αλλά και λιγότερο γνωστών αρβανίτικων επωνύμων. Κάποιες από αυτές θα σας εκπλήξουν και άλλες θα σας κάνουν να γελάσετε. Προσωπικά, μια και πιστεύω ότι το όνομα σε μεγάλο βαθμό σηματοδοτεί και το περιεχόμενο, γέλασα πολύ διαβάζοντας την τόσο ταιριαστή, με το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά, ερμηνεία του ονόματος γνωστού προσώπου στη δημόσια ζωή. Τα επώνυμα με αρβανίτικη ρίζα που συναντώνται στον ελλαδικό χώρο ετυμολογούνται εμπειρικά, μέσω της ένταξής τους σε φράσεις αυτής της γλώσσας, ώστε να αποδοθεί όσο το δυνατόν πιο πιστά το αρχικό τους νόημα. Επώνυμα που στα ελληνικά δεν σημαίνουν τίποτα, στα αρβανίτικα είναι ξεκάθαρα. Ειδικά χαρακτηριστικά και γνωρίσματα, επαγγέλματα, ακόμα και προσβλητικά παρατσούκλια που κάποτε δόθηκαν με ή χωρίς κακεντρέχεια, είναι πλέον επώνυμα οικογενειών και ανθρώπων που δεν ξέρουν ή δεν φαντάζονται τι σημαίνουν.

Επίσης, η έκδοση περιλαμβάνει έναν κατάλογο με την αρβανίτικη εκδοχή των μικρών ονομάτων (και πάλι με διασκέδασε η εκδοχή του δικού μου ονόματος, Κούλα ή Κουλίτσα), ενώ διάβασα με ενδιαφέρον τα παραρτήματα με τις αρβανίτικες ονομασίες των μελών του σώματος, καθώς και εκείνο με το ιδιαίτερο μετρικό σύστημα που χρησιμοποιούσαν οι Αρβανίτες, αφού, όπως σημειώνει ο συγγραφέας, όλες οι συναλλαγές γίνονταν «στο πόδι», στις υπαίθριες αγορές και στα παζάρια.

Τέλος, στην εισαγωγή του βιβλίου, πέρα από τη φορτισμένη συναισθηματικά περιγραφή της σχέσης του συγγραφέα με την αρβανίτικη καταγωγή του, υπάρχουν στοιχεία για την εξέλιξη της αρβανίτικης γλώσσας στον ελλαδικό χώρο, από τα οποία εγώ τουλάχιστον έμαθα πράγματα που δεν γνώριζα: όπως ότι στα χρόνια μετά τον Εμφύλιο τα αρβανίτικα ήταν απαγορευμένα με βασιλικό διάταγμα, προφανώς ως «ανθελληνικά». Στο σύνολό του το βιβλίο είναι ένα κομμάτι της ελληνικής ιστορίας που φωτίζει πολλές άγνωστες πλευρές της σε σχέση με τους Αρβανίτες, βασισμένο κυρίως σε προφορικές αφηγήσεις «των παλιών» και λαογραφική έρευνα του συγγραφέα.