Απόσταγμα ζωής

Τα δέκα διηγήματα του Δημήτρη Νόλλα, που περιλαμβάνονται στη συλλογή «Στον τόπο» (εκδόσεις Ίκαρος, 2012), θα λέγαμε χωρίς υπερβολή πως είναι γεμάτα ουσία. Απέριττα, δωρικά, δεν αφήνουν τίποτα να «ξεφύγει». Η κάθε φράση μοιάζει δουλεμένη, αποτέλεσμα βιωμένης εμπειρίας και εκφραστικής ωριμότητας.

Στα διηγήματα δεν υπάρχουν δραματικές κορυφώσεις ή, όπως συνηθίζεται τελευταία, εκπληκτικά ή αναπάντεχα γεγονότα, αποκαλύψεις που κόβουν την ανάσα ή ανεβάζουν την αδρεναλίνη.

Μερικές φορές αλλιώς ξεκινούν κι αλλιώς καταλήγουν (όπως ο Ιγνάτιος στα «Καμένα χαρτιά»). Άλλες ξεκινούν απ΄ το τέλος για να γυρίσουν στην αρχή και στη γενεσιουργό αιτία («Μαντζικέρτ»). Αλλά τις πιο πολλές φορές συνδέουν μια κατά τα άλλα πεζή καθημερινότητα με μια ευρύτερη εικόνα, όπου ό, τι χρειάζεται να ειπωθεί δίνεται υπαινικτικά μάλλον, χαμηλόφωνα, σχεδόν σιωπηλά, δίχως ήχο.

Οι περισσότεροι ήρωες, κύριοι και δευτερεύοντες, είναι με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο μετανάστες. Όπως ο Ρολάντο ή Ρούλης στο «Μωρό στην αιώρα», ο Φώκιας στο “«Νεκρή φύση» επί των υδάτων”, ο γυρολόγος στην «Τιμή των ονείρων». Άλλοι ετοιμάζονται να μεταναστεύσουν, όπως το ζευγάρι στα «Λόγια του αέρα», ή ο αφηγητής στο τελευταίο διήγημα της συλλογής, «Στον τόπο». Άλλοι είναι γηγενείς, χαρακτηριστικοί τύποι μιας κοινωνίας όπως η ελληνική, με τις μικροχαρές, τα μικροβάσανα και τις οικογενειακές παρεξηγήσεις («Ένα κουλούρι για δυο»), ή μικρομεσαίοι λαμόγια (ο Μαρίνος στις «Αναπόδραστες συναντήσεις»). Όμως, ο Νόλλας δε μένει εκεί. Σπάνια μια ιστορία/ένα διήγημα εξελίσσεται όπως προϊδεάζουν, ίσως, τα αρχικά υλικά του. Ένα γεγονός γίνεται το πρόσχημα για να λοξοδρομήσει σε άλλες κατευθύνσεις και να δικαιώσει τον τίτλο της ιστορίας.

Έτσι, μπορεί κανείς να εντοπίσει νοήματα που διατυπώνονται ρητά και άλλα που υπονοούνται. Μπορεί να κάνει «ελεύθερους συνειρμούς» και να τα συνδέσει με σύγχρονες καταστάσεις τις οποίες ζούμε.

Τα διηγήματα είναι τοποθετημένα στην Ελλάδα, με την εξαίρεση ενός. Θα μπορούσαν να συμβαίνουν παντού. Κι όπως κάθε καλή ιστορία, μπορούμε να ξαναγυρίζουμε σ΄ αυτά και κάθε φορά να ανακαλύπτουμε νέες αρετές και χαρίσματα, από τα οποία η απόλαυση της ανάγνωσης δεν είναι η μικρότερη.