Από την ανατολή του Κόσμου μέχρι το Λυκόφως των Θεών

Δεν νομίζω ότι θα μπορούσε να ξεκινήσει καλύτερα η καινούργια χρόνια αναγνωστικά, από ένα βιβλίο γεμάτο με τους αγαπημένους μύθους και θεούς του Βορρά, σε μία νέα, αληθινά εμπνευσμένη επαναφήγηση από τον σύγχρονο και πολυβραβευμένο μυθοπλάστη Νeil Gaiman, και βέβαια σε εξαιρετική μετάφραση από τον ιδανικό μεταφραστή για το συγκεκριμένο κείμενο, τον Θωμά Μαστακούρη. Ξεκινώντας από το υπέροχο εξώφυλλο που το κοσμεί το Μγιόλνιρ, το θαυμαστό και παντοδύναμο σφυρί του θεού του κεραυνού, του Θωρ, μπαίνεις σε έναν κόσμο μαγείας. Όχι μόνο γιατί οι σκανδιναβικοί μύθοι έχουν τη μαγεία ως πραγματικότητά τους, όπως όλοι οι μύθοι άλλωστε, αλλά και γιατί ο Gaiman τους αφηγείται με τον δικό του τρόπο, που είναι επίσης μαγικός: ήτοι, είσαι εκεί μπροστά, παρών, μπορεί και συμμετέχων κατά κάποιο τρόπο, στις περιπέτειες των θεών.

Ο μονόφθαλμος Όντιν, ο Πατέρας των Πάντων, «που θυσίασε τον εαυτό του στον εαυτό του» για αποκτήσει τη Γνώση, ο θερμοκέφαλος κοκκινογένης Θωρ, και ο Λόκι, αντιφατικός, πολυμήχανος και δαιμόνιος, «που κάνει τον κόσμο πιο ενδιαφέροντα, αλλά λιγότερο ασφαλή», είναι οι βασικοί πρωταγωνιστές των ιστοριών που επέλεξε ο Gaiman για τη δική του εκδοχή της σκανδιναβικής μυθολογίας, και μαζί με τους Γίγαντες και τις Γιγάντισσες, τους τεχνίτες Νάνους και τα ζώα που δεν μοιάζουν με εκείνα που ξέρουμε στην καθημερινή ζωή, συνθέτουν ένα μυθικό σύμπαν από το οποίο, άπαξ και αρχίζεις και διαβάζεις το βιβλίο, στ’ αλήθεια δεν θέλεις να βγεις από τον μαγικό κόσμο που ανοίγεται μπροστά σου. Οι μύθοι του Βορρά της παρούσας συλλογής μάς αφηγούνται επίσης και την ιστορία του κόσμου μας: από τη γέννησή του, από τη φωτιά και τον πάγο, μέχρι το τέλος του, πάλι από τη φωτιά και τον πάγο, όταν έρθει το πλήρωμα του Χρόνου για το Ράγκναροκ, το Λυκόφως των Θεών. Αλλά και στο επίπεδο των συμβολισμών, για όποιον έχει ένα παραπάνω ενδιαφέρον γι’ αυτά τα ζητήματα, οι μύθοι αποτελούν πάντοτε το σεντούκι με τους θησαυρούς…

Στις ιστορίες της συλλογής συνυπάρχουν η δραματική ένταση με το χιούμορ, η πονηριά με τον ηρωισμό, η ομορφιά με το σκότος, ενώ το καλό και το κακό ορίζονται κυρίως από την πρόθεση, ή και μερικές φορές εκ του αποτελέσματος, και όχι από την πράξη καθεαυτή. Και πέρα από την αναγνωστική απόλαυση, προσφέρουν βασικές, αλλά και πιο λεπτομερείς, πληροφορίες για το σκανδιναβικό πάνθεον, για τους θεούς και τις θεές του και τις περιπέτειές τους, καθώς και για τη γενεαλογία τους. Και ίσως ένα μεγάλο μέρος της γοητείας των θεών του Βορρά και των μύθων τους, να αποτελεί το γεγονός πως δεν είναι αθάνατοι και αιώνιοι, αλλά ανθρώπινοι και οικείοι, παρά τις υπερδυνάμεις τους. (Κι αυτός είναι μάλλον και ο λόγος που έγιναν τόσο δημοφιλείς μέσα από την κουλτούρα των κόμικς, διότι αποτελούν περισσότερο σούπερ ήρωες, παρά θεότητες.)

Διάβασα τις ιστορίες του βιβλίου στη διάρκεια των χριστουγεννιάτικων διακοπών και ήταν το ιδανικό ανάγνωσμα για αυτές τις ημέρες. Και αυτή είναι η πρώτη από τις πολλές φορές που θα το διαβάσω ξανά και ξανά… Γιατί, παρά το γεγονός ότι όποιος έχει μελετήσει μυθολογίες λαών γνωρίζει ότι βρίθουν αντιφάσεων, κενών και δυσερμηνειών, ο Gaiman κατορθώνει να εντάξει τις ιστορίες που επέλεξε να επαναφηγηθεί σε έναν σχεδόν ενιαίο στη ροή του μύθο, που καμία δυσκολία δεν δημιουργεί στον αναγνώστη. Και το κάνει αυτό, με μία τόσο εύστοχη προφορικότητα, όπως από στόμα σε στόμα και από γενιά σε γενιά ήταν προορισμένοι να ξετυλίγονται αυτοί οι μύθοι, ώστε αισθάνεσαι πραγματικά ότι τους ακούς, και σε ένα επίπεδο τους «βλέπεις» ολοζώντανους, καθισμένος γύρω από μια μεγάλη φωτιά κάτω από έναν αρχαίο έναστρο ουρανό… τότε που ο κόσμος ήταν ακόμα νέος και η μαγεία δεν ανήκε μόνο στα παραμύθια, αλλά ήταν μέρος της ανθρώπινης αντίληψης για τη Δημιουργία.