Δοκίμια μυθοπλασίας

Οι «Σελίδες από το Πουθενά» είναι ένα από τα πρώτα βιβλία που διάβασα την καινούργια χρονιά και ομολογώ ότι ήδη έχει τη θέση του ανάμεσα σε εκείνα που θα ξεχωρίσω στο κλείσιμό της: όχι μόνο για το γεγονός ότι η πένα του συγγραφέα και μεταφραστή Περικλή Μποζινάκη είναι εγγύηση σε οτιδήποτε γράφει ή υπογράφει, αλλά κυρίως για την πρωτοτυπία της σύλληψης, τις θεματικές των δοκιμίων και τη διαύγεια με την οποία καταγράφει τον ειρμό (αλλά και την αρχιτεκτονική) των συλλογισμών και των αφηγήσεών του.

Αν και ο τίτλος αυτής της παρουσίασης φαίνεται εκ πρώτης όψεως να εμπεριέχει μια αντίφαση, ακολουθεί τόσο την πρόθεση του συγγραφέα που στην εισαγωγή του χαρακτηρίζει τα κείμενα «καμουφλαρισμένα διηγήματα», όσο και τη μορφή και το ύφος τους: πράγματι πρόκειται για κείμενα που ξεκινούν είτε από μία εμπειρία-ανάμνηση ή σκέψη-τοποθέτηση είτε από ένα έργο λογοτεχνικό ή κινηματογραφικό, και εξελίσσονται σε εξαιρετικά  ενδιαφέρουσες αφηγήσεις με μυθοπλαστική μορφή. Οι συγγραφείς, τα βιβλία και οι λογοτεχνικοί ήρωες είναι οι βασικές πηγές από όπου ξεκινούν οι στοχασμοί του: Κάφκα, Ντοστογιέφσκι, Πόε, Μάχεν, Μπάλαρντ, Μπάροουζ, Ναμπόκοφ, βεβαίως Μπόρχες και Φίλιπ Κ. Ντικ, και αρκετοί ακόμα. Είμαστε άλλωστε όχι μόνο ό,τι ζούμε αλλά και ό,τι διαβάζουμε (ακόμα περισσότερο αυτό ισχύει για όσους γράφουμε επίσης). Υπάρχουν και οι προσωπικές αναφορές στη δική του ζωή ή σε κοινές εμπειρίες στα πιο αμιγώς πολιτικά κείμενα της έκδοσης. Όποια κι αν είναι η αφετηρία κάθε δοκιμίου, ο Περικλής Μποζινάκης δημιουργεί με το υλικό του –σκέψεις, εντυπώσεις, εικόνες, σύμβολα, συναισθήματα– «μύθο» τον οποίο ο αναγνώστης παρακολουθεί γοητευμένος να ξετυλίγεται (πιο σωστά να χτίζεται και να παίρνει μορφή) από συλλογισμό σε συλλογισμό μέχρι το επιστέγασμα. Θα ήθελα να σημειώσω επίσης και την ιδιαίτερη αισθητική της έκδοσης (την οποία υπηρετεί και το όμορφο εξώφυλλο) και των κειμένων ενώ η θεματική της αισθητικής επανέρχεται σε αυτά υπό διάφορες οπτικές και προσεγγίσεις: «Αισθητική είναι το περιβάλλον που επιλέγει η ψυχή για να κατοικεί και να ανασαίνει» («Το αισθητικό γεγονός»).

Αν επιχειρούσα εδώ να κάνω μια (υποκειμενική οπωσδήποτε) επιλογή των κειμένων που θεωρώ ως τα καλύτερα των «Σελίδων από το Πουθενά», θα διάλεγα «Το αισθητικό γεγονός», τα «Μαγικά σύμβολα», την «Απόκοσμη, λευκή επιδερμίδα», τον «Άμλετ μέσα απ’ τον καθρέφτη». Κορυφαίο δε για εμένα κείμενο οι «Μάσκες», όπου αναλύεται εξαιρετικά η διαπίστωση πως η ιδιότητα ενός ζωικού είδους διαμορφώνει την αισθητική του είδους: «Σε ποιον απευθύνεται αυτή η αισθητική, ιδίως αν λάβουμε υπόψη μας ότι προ-υπήρχε του ανθρώπου;»

Οι «Σελίδες από το Πουθενά» ανήκουν σε εκείνα τα βιβλία που σίγουρα δεν θα τα διαβάσεις μία φορά και θα τα τοποθετήσεις στη βιβλιοθήκη σου, αλλά σε αυτά που θα επανέλθεις προσέχοντας και σημειώνοντας κάθε φορά κάτι διαφορετικό: κατά μία έννοια είναι ένα βιβλίο-βιβλιοθήκη και επειδή ανοίγει λογοτεχνικές θύρες για τον αναγνώστη σε άλλα βιβλία αλλά και λόγω των δυνατοτήτων πολλαπλής ανάγνωσης που προσφέρει – κι αυτό για λίγους συγγραφείς μπορεί να ειπωθεί.