Romain Gary ήταν ένα από τα πολλά ψευδώνυμα του Roman Kacew που γεννήθηκε στις 8 Μαΐου του 1914 στη Βίλνα (ή Βίλνιους) της Λιθουανίας. Είναι ο μοναδικός Γάλλος συγγραφέας που βραβεύτηκε δύο φορές με το λογοτεχνικό βραβείο Goncourt: το 1956 για το μυθιστόρημα Les Racines du ciel και το 1975 για το La vie devant soi που δημοσίευσε με το ψευδώνυμο Émil Ajar. Σπούδασε νομικά στο Παρίσι και απέκτησε τη γαλλική υπηκοότητα το 1935. Το πρώτο του μυθιστόρημα Ευρωπαϊκή θητεία, εκδόθηκε το 1945 και κέρδισε το βραβείο των κριτικών. Την ίδια χρονιά διορίστηκε ως διπλωμάτης στο υπουργείο Εξωτερικών της Γαλλίας. Το 1960 δημοσίευσε το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα Η υπόσχεση της αυγής που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Ζιλ Ντασέν με πρωταγωνίστρια τη Μελίνα Μερκούρη. Συνολικά εξέδωσε περίπου τριάντα μυθιστορήματα με διάφορα ψευδώνυμα: Fosco Sinibaldi, Shatan Bogat, Émil Ajar. Το Ψυχικό φορτίο (Charge d’âme) δημοσιεύτηκε το 1978. Έδωσε τέλος στη ζωή του στις 2 Δεκεμβρίου του 1980.
Σε μια εποχή όπου η κάλυψη των ενεργειακών αναγκών αποτελεί πρώτη προτεραιότητα, οι επιστήμονες επεξεργάζονται τις δυνατότητες που προσφέρει το «προηγμένο καύσιμο», δηλαδή η πνοή που βγαίνει από τον άνθρωπο όταν πεθαίνει, η οποία απορροφάται από συλλέκτες που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση, αποθηκεύεται σε συσσωρευτές και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την πιο μικρή συσκευή έως το μεγαλύτερο εργοστάσιο, οδηγώντας σε μια απροσμέτρητων διαστάσεων οικονομική ανάπτυξη, στόχος και επιδίωξη κάθε κυβέρνησης στο βιομηχανοποιημένο κόσμο. Ένας Γάλλος επιστήμονας, ο Ματιέ, έχει κάνει τις πιο προωθημένες μελέτες στο θέμα του προηγμένου καυσίμου και γίνεται το μήλον της έριδος μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών των μεγάλων δυνάμεων, ΗΠΑ, Ρωσίας και Κίνας, τις οποίες φροντίζει να ενημερώνει εξίσου για τις εξελίξεις της έρευνάς του. Η Αμερικανίδα σύντροφός του Μέι είναι πράκτορας των Αμερικανών χωρίς να πάψει ούτε στιγμή να τον αγαπά.
Μερικά χρόνια αργότερα ο Ματιέ θα βρεθεί στην Αλβανία, όπου εργάζεται για λογαριασμό των Κινέζων στο επόμενο βήμα της επιστήμης: τη διάσπαση της πνοής. Στο προηγούμενο στάδιο, η χρησιμοποίηση της ανθρώπινης πνοής είχε προκαλέσει δύο σοβαρά ατυχήματα: το ένα στις ΗΠΑ και το άλλο, πιο πρόσφατο, στην Κίνα που είχε ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση του ανθρώπινου είδους από την περιοχή γύρω από το εργοστάσιο (ενώ κατά τα λοιπά ο υλικός κόσμος παρέμεινε ανεπηρέαστος) και, σε μια μεγαλύτερη ακτίνα, την «απανθρωποίησή» των ανθρώπων, δηλαδή την απώλεια εκείνων των χαρακτηριστικών που τους διακρίνουν από τα υπόλοιπα έμβια όντα. Μια πολυεθνική ομάδα κομάντο φθάνει στην Αλβανία για να «διαπραγματευθεί», εκ μέρους των Αμερικανών και των Ρώσων, με τους Κινέζους, την αναστολή του πειράματος ώστε να σωθεί ο κόσμος. Το όπλο τους είναι το πιο ισχυρό που διαθέτει ο πλανήτης: μια φορητή πυρηνική ασπίδα που, αν ενεργοποιηθεί, θα φέρει την απόλυτη καταστροφή.
Το μυθιστόρημα κινείται ταυτόχρονα σε δύο επίπεδα: ένα «επιστημονικό» που βασίζεται στα πραγματικά δεδομένα και ένα μυθοπλαστικό που είναι οι ιστορίες του Ματιέ, της Μέι και των μελών του επίλεκτου κομάντο. Στο επιστημονικό επίπεδο, ο Ματιέ και οι Κινέζοι συνεργάτες του επιχειρούν ένα πείραμα μεγάλου ρίσκου. Παρ΄ όλο που ο Γάλλος δεν πιστεύει στη σωτηρία του κόσμου, δεν είναι ακριβώς ο κυνικός και αδιάφορος επιστήμονας που θέλει να δείχνει: «Ο Ματιέ είχε διαρκώς το βλέμμα του καρφωμένο πάνω στις φωτογραφίες. Δεν υπήρχε η παραμικρή δυνατότητα διαχείρισης μιας τέτοιας συσσώρευσης πνοών. Η απορρόφηση και η συγκέντρωση ισχύος που επεδίωκαν οι Κινέζοι υπερέβαινε κατά πολύ την ποσότητα ισχύος που μπορούσαν να μετρήσουν ή να ελέγξουν. Ήταν μια τυφλή κατρακύλα μέσα στο άγνωστο» (σελ. 113). Από τις επιλογές του φαίνεται πως μάλλον πιστεύει ότι η καταστροφή έχει ήδη ξεκινήσει με τη ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα. Σε ένα άλλο επίπεδο, υπάρχει η ανθρώπινη πνοή, η ψυχή δηλαδή, και είναι το φορτίο της που μπαίνει στους «αναπαραγωγικούς αντιδραστήρες», «επανεπεξεργάζεται», αφήνει «συναισθηματικά κατάλοιπα» και προκαλεί «πολιτισμική ρύπανση» στους ζωντανούς. Τι θα γίνει με την ψυχή, λέει ο συγγραφέας στο προλογικό σημείωμά του, αυτή την ιδέα που έχει ο άνθρωπος για τον εαυτό του, για την αξιοπρέπειά του και για την «τιμή» του, αυτό το ιδεολογικό στοιχείο της ζωής, το οποίο διεκδικούν η ιδεολογία και η τέχνη όταν θέλουν να το υποτάξουν και να το εκμεταλλευτούν;
Η πλοκή του μυθιστορήματος είναι σχεδόν κινηματογραφική και η αγωνία κλιμακώνεται στο δεύτερο μέρος. Οι σκηνές στην αίθουσα επιχειρήσεων του Λευκού Οίκου, σε απευθείας σύνδεση με την αντίστοιχη αίθουσα του Κρεμλίνου, έχουν στοιχεία παρωδίας. Ενώ η περιγραφή της πορείας των κομάντο στο αλβανικό έδαφος διακρίνεται από σαρκασμό, πικρή ειρωνεία αλλά και λυρισμό.
Το χρονικό πλαίσιο δεν προσδιορίζεται, αλλά μάλλον βρισκόμαστε μερικά χρόνια πριν από το 2020. Για ένα βιβλίο που πρωτοκυκλοφόρησε πριν από σαράντα χρόνια περίπου, το μέλλον αυτό θα έμοιαζε μάλλον μακρινό, ενώ για εμάς σήμερα μοιάζει σχεδόν παρόν. Ακριβώς αυτή η απόσταση του χρόνου μάς επιτρέπει να το αξιολογήσουμε ως προς την ακρίβεια των πληροφοριών του και, κυρίως, τη διαχρονικότητα των μηνυμάτων του.