Στον κλοιό της προδοσίας και του φόβου των απολυταρχικών καθεστώτων
Ρουμανία, τέλη της δεκαετίας του 1980, καθεστώς Τσαουσέσκου. Ένα δεκαεπτάχρονο αγόρι, ο Κρίστιαν, γεμάτος όνειρα, διαβάζει ποίηση και μαθαίνει αγγλικά. Και επιβιώνει περιμένοντας σε ουρές για να προμηθευτεί λίγα τρόφιμα για αυτόν και την οικογένειά του. Και σιωπά γιατί και οι τοίχοι έχουν αυτιά (στη συγκεκριμένη περίπτωση κυριολεκτικά) και δεν μπορείς να είσαι ποτέ σίγουρος ποιος μπορεί να σε προδώσει, αφού τα πάντα ελέγχονται από την πανίσχυρη Σεκουριτάτε, τη μυστική αστυνομία του Τσαουσέσκου. Μέχρι που κάποια στιγμή, ένας πράκτορας της Σεκουριτάτε τον πλησιάζει και -ουσιαστικά- τον αναγκάζει να γίνει πληροφοριοδότης, να μεταφέρει πληροφορίες για την οικογένεια ενός Αμερικανού διπλωμάτη, στην οποία έχει πρόσβαση χάρη στη δουλειά της μητέρας του. Οι αντιστάσεις του κάμπτονται όταν του υπόσχονται φάρμακα για τον παππού του που αργοπεθαίνει και που είναι το ίνδαλμα και η πηγή έμπνευσης του Κρίστιαν. Οι ενοχές, όμως, τον πνίγουν, όπως τον πνίγει και η αίσθηση ότι όλοι γύρω του μπορεί να είναι τελικά πληροφοριοδότες, όπως ο ίδιος. Έτσι, οικογενειακοί δεσμοί, φιλίες και έρωτες δοκιμάζονται μέσα στο ασφυκτικό κλίμα φόβου που κυριαρχεί στη χώρα. Ώσπου κάποια στιγμή, ένα μικρό κύμα αντίστασης μετατρέπεται σε τσουνάμι αντίδρασης και ο Κρίστιαν θα δει τις ελπίδες του να αναπτερώνονται.
Η λιθουανικής καταγωγής Αμερικανίδα Ruta Sepetys ειδικεύεται στο ιστορικό μυθιστόρημα του 20ού αιώνα διατρέχοντας δεκαετίες και ηπείρους: από τη Λιθουανία του 1941 (“Between Shades of Gray”, 2011) μέχρι τη Νέα Ορλεάνη της δεκαετίας του 1950 (“Out of the easy”, 2013) και πίσω στη Ρουμανία της δεκαετίας του 1980 στο «Πρέπει να σε προδώσω» (2022). Σε αυτό το τελευταία μυθιστόρημα η συγγραφέας εστιάζει στο πολύ πρόσφατο παρελθόν και μέσα από σύντομα κεφάλαια και με αφηγητή τον Κρίστιαν χτίζει σταδιακά το συναίσθημα εγκλωβισμού σε έναν κόσμο όπου δεν διαφαίνεται, αρχικά, καμία προοπτική διεξόδου. Η φτώχεια και η στέρηση βασικών αγαθών και παροχών αλλά κυρίως το συναίσθημα της συνεχούς παρακολούθησης, η στέρηση της ιδιωτικότητας και η πραγματικότητα της προδοσίας, ακόμα και από τα πιο κοντινά άτομα, είναι βασικά χαρακτηριστικά εκείνης της περιόδου που η συγγραφέας μεταφέρει με ιδιαίτερη επιτυχία στο χαρτί.
Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Κρίστιαν, αν και από νωρίς έχει συνειδητοποιήσει τη σοβαρότητα της κατάστασης , δεν είναι προετοιμασμένος για το μέγεθος των γεγονότων που θα επηρεάσουν τη ζωή του και τον τρόπο που θα αρχίσει να βλέπει τους κοντινούς του ανθρώπους. Παρά το γεγονός ότι αναγκάζεται να γίνει πληροφοριοδότης, προσπαθεί να ξεγελάσει τον πράκτορά του σε μια -μικρή και απέλπιδα- προσπάθεια να υπονομεύσει το καθεστώς και να προστατεύσει όσους αγαπά.
Η συγγραφέας, όπως αναφέρει στο σημείωμά της στο τέλος του μυθιστορήματος, έχει κάνει εξαντλητική έρευνα πηγών, τις οποίες παραθέτει και για περαιτέρω μελέτη. Ωστόσο, καταφέρνει να μην γεμίσει το μυθιστόρημα με πολλά ιστορικά στοιχεία και το μετατρέψει σε μυθιστορηματική αναβίωση της εποχής. Το «Πρέπει να σε προδώσω» είναι μια δυνατή αυτόνομη ιστορία που τοποθετείται σε μια σκοτεινή περίοδο και διαθέτει τη δύναμη της αυτοτέλειάς της, που σε ωθεί να θελήσεις να ψάξεις περισσότερα για εκείνη την εποχή.
