Υποδειγματική αναδημιουργική μετάφραση, άξια για βραβείο, όχι μόνο για την απαράμιλλη λογοτεχνικότητά της, όχι μόνο για τη δραματική ευστοχία της, όχι μόνο για τη θεατρική λειτουργικότητά της, αλλά κυρίως για τον φωτισμό του πολυεπίπεδου και πολυδιάστατου κειμένου από οπτικές γωνίες πρωτότυπες και καινοφανείς, που αναγκάζει τον επαρκή αναγνώστη, ειδικά αν είναι θεατράνθρωπος ή κι εκπαιδευμένος θεατρολόγος, να αντιλαμβάνεται καινούργια νοήματα, τα οποία εν τη ρύμη του λόγου ελάνθαναν μέχρι πρότινος.
Εξηγούμαι: σε αυτά τα τόσο πυκνά ποιητικά-δραματικά κείμενα με τις άπειρες συνυποδηλώσεις και τις άδηλες διακειμενικές αναφορές, είναι ελάχιστος φόρος τιμής στον συγγραφέα να σκύβει ο μεταφραστής με ιδιαίτερη προσοχή κι επιμέλεια όχι σαν αρχαιολόγος ανασκαφέας αλλά σαν συντηρητής εκτεθειμένων αρχαιοτήτων…
Ο Γιάννης Θηβαίος έχει μεταφράσει μέχρι τώρα είκοσι θεατρικά-δραματικά κείμενα κι ήρθε θαρρώ η ώρα και για την επίσημη Πολιτεία και για τους αθλοθετούντες φορείς που απονέμουν βραβεία να αποδώσουν τα του Καίσαρος τω Καίσαρι σε έναν αυθεντικό λογοτέχνη συνδημιουργό, από τους λίγους επαρκείς που κατέχουν πραγματικά τις γλώσσες από τις οποίες μεταφράζουν κι όχι σαν κάτι άλλους επιτήδειους που βραβεύονται για μεταφράσεις από γλώσσες που ΔΕΝ γνωρίζουν (μέσω της αγγλικής ή γαλλικής, στην καλύτερη περίπτωση). Αυτά τα τεταρτοκοσμικά φαινόμενα πρέπει να εκλείψουν, ειδικά για την αρχαία τραγωδία, όπου θα έπρεπε μία ακαδημαϊκή επιτροπή από εξειδικευμένους πανεπιστημιακούς δασκάλους να εξετάζει τη γλωσσική επάρκεια των ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ για μεταφραστικές επιδόσεις ΑΠΟ την αρχαίαν ελληνικήν.
Ο Γιάννης Θηβαίος κατέχει τόσο καλά την ελληνική ΚΑΙ γαλλική γλώσσα που το μετάφρασμά του αποκτά αξία πρωτογενούς θα έλεγα δημιουργίας, αφού μας αναγκάζει να δούμε το προ-κείμενο με άλλη ματιά, σαν να πρόκειται για πρώτη φορά. Κι αυτό σας το δηλώνει ευθαρσώς ένας άνθρωπος που μελετά το «Περιμένοντας τον Γκοντό» με διάφορους τρόπους κι από διάφορες θέσεις, εδώ και πάνω από 30 χρόνια.
Ας πούμε, στη σελ. 61 αναφέρεται ο Ιησούς ως ο μόνος εκπρόσωπος γνωστής θρησκείας και καθολικό πρότυπο προς μίμησιν. Παρ’ όλο που η κωμική αντιστροφή αμέσως μετά υποκρύπτει κάποιαν αδιόρατον ειρωνείαν, είναι σαφές πως στη θεματολογία και στο ιδεολογικό υπόβαθρο του Μπέκετ παίζει κάποιο σημαντικό ρόλο ως παράδειγμα ηθικής συμπεριφοράς και λιτού, ανεπιτήδευτου τρόπου ζωής.
Στη σελ. 90 ο Εστραγκόν (Γκογκό) αναφέρεται στην Τρέλα: «Όλοι μας γεννιόμαστε τρελοί. Και μερικοί από μας παραμένουν σε όλη τους τη ζωή». Αυτός ο αγνωστικισμός κι η εκ γενετής (εξ ορισμού) «αναπηρία» του ανθρωπίνου είδους ν’ αυτοκαθοριστεί και να σταθεί στα πόδια του θυμίζει τον Γιατρό με το συμβολικό όνομα Αστρώφ από τον «Θείο Βάνια» του ιατροφιλοσόφου Τσέχωφ που καταλήγει στο συμπέρασμα: «Όταν ήρθα στη ρώσικη επαρχία νόμιζα πως μερικοί άνθρωποι είναι τρελοί. Τώρα είμαι σίγουρος πως η Τρέλα είναι η φυσική κατάσταση του ανθρώπου».
Αυτή η διαχείριση του ΚΕΝΟΥ, εκεί που κάθε λογική σταματάει και το ον κονταροχτυπιέται με το Άρρητο, το ΆΦΑΤΟ, το ασύλληπτο, το Ά-λογο εντός και γύρω του, είναι μοναδική, τόσο που ο Σάμιουελ Μπέκετ είναι ο τρίτος δραματικός ποιητής μετά τον Ευριπίδη και τον Στρίντμπεργκ που αναζητά και βρίσκει μια δύσβατη ατραπό προς τη Σοφία. Ο Σωκράτης χαμογελάει κάτω από τις χορευτικές φράσεις αυτών των κλόουν από το κοσμικό τσίρκο της γειτονιάς μας κι όλα ΔΕΝ βαίνουν καλώς, αφού τίποτα δεν είναι στη θέση του κι οι ψηφίδες δεν αρμόζουν στο μωσαϊκό της ζωής, έτσι όπως την κάναμε ώστε να μην μοιάζει με βίο αλλά με βία.
Το κείμενο τού «Περιμένοντας τον Γκοντό» όπως το μετέφρασε ο Θηβαίος, μου θυμίζει τις κατηγορίες που εκτοξεύει ο ποιητής Αριστοφάνης εναντίον των σοφιστών, ειδικά όταν αναφέρονται στην περίεργη προ-σωκρατική οντότητα με το όνομα Δίνος (το αρσενικό της Δίνης;).
Πολλά τα μυστήρια που κρύβονται κάτω από τον κρυπτικό λόγο ενός αποκρυφιστή που δεν μπορεί να είναι άθεος, όσο κι ένας υλιστής δεν μπορεί να είναι αποκλειστικά προσκολλημένος στην ύλη…
Χάρη στον γνώστη και τεχνίτη του λόγου Γιάννη Θηβαίο ψυχανεμιζόμαστε τη γενεσιουργό αιτία της αγωνίας που γέννησε αυτό το δίπτυχο δραματικό ποίημα.
Εικονογράφηση της ασφυξίας του ανθρώπου μετά τις θηριωδίες του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Περιμένουμε τη σωτηρία απ’ έξω, ενώ μόνο μέσα μας πρέπει να ψάξουμε, να σκάψουμε, να εξορύξουμε το διαμάντι του θείου σπινθήρα εντός μας…
Άξιος ο μισθός και των δύο: αρχικού δημιουργού κι αναδημιουργού.
Γιάννη Θηβαίε, αξίζεις το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης για αυτή σου τη δουλειά και για το σύνολο του έργου σου.