«Μεθυσμένοι από ιστορία»
Ο πολυβραβευμένος συγγραφέας Φαντασίας επιχειρεί ένα διαφορετικό εγχείρημα, εξίσου εντυπωσιακό εκ του αποτελέσματος με τα λογοτεχνικά του κείμενα: να αφηγηθεί σχεδόν ως μυθιστορηματική αφήγηση αλλά με ιστορική ακρίβεια, τα ραγδαία πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα του έτους 1917, από τον Φεβρουάριο έως τον Οκτώβριο, που έμειναν στην παγκόσμια ιστορία ως η μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση, με αφορμή και τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από εκείνες τις μέρες «που συγκλόνισαν τον κόσμο», για να θυμηθούμε και το χρονικό του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζον Ριντ.
Ξεκινώντας από όσα προηγήθηκαν, σχεδόν από τα τέλη του 19ου αιώνα, σε μια ρωσική κοινωνία τόσο πίσω στις εξελίξεις της εποχής ώστε αποτελούσε περίπου απολίθωμα και σίγουρα τη λιγότερο πιθανή χώρα ώστε να ξεκινήσει εκεί μια τέτοια ανατροπή εκ θεμελίων, ο China Miéville παραθέτει γεγονότα μικρά και μεγάλα που έπαιξαν ρόλο στις εξελίξεις, καταγράφει τις απόπειρες εξέγερσης που προηγήθηκαν και την αιματοβαμμένη καταστολή τους από το τσαρικό καθεστώς, αναλύει τις συνθήκες ζωής για όλες τις κοινωνικές τάξεις της Ρωσίας, ενώ αποδίδει εξαιρετικά τα πορτρέτα των πρωταγωνιστών των γεγονότων, τόσο των μπολσεβίκων όσο και των πολιτικών τους αντιπάλων αλλά και των εκπροσώπων της καθεστηκυίας τάξης, καθώς και άγνωστων στο ευρύ κοινό προσώπων, που έγραψαν ένα μικρό δικό τους κομμάτι στην Ιστορία.
Προφανώς πρόκειται για ένα βιβλίο πολιτικής ιστορίας, και ο συγγραφέας ξεκαθαρίζει εξαρχής στην εισαγωγή του, ότι δεν είναι, λόγω πολιτικής τοποθέτησης και δράσης, αντικειμενικός. Ο θαυμασμός του τόσο για τους πρωταγωνιστές της οκτωβριανής επανάστασης, ειδικά τον Λένιν, όσο και για τον ρωσικό λαό που έκανε αυτή την τεράστια κοινωνική ανατροπή, δεν είναι κάτι που επιχειρεί να κρύψει. Προσπαθεί όμως, και σε μεγάλο βαθμό κατά την εκτίμησή μου το καταφέρνει, να είναι όπως λέει και ο ίδιος, δίκαιος με όλες τις πλευρές. Άλλωστε, συμφωνώ απολύτως με την άποψη που διατυπώνει, ότι εξ ορισμού αντικειμενική καταγραφή της Ιστορίας δεν μπορεί να υπάρξει.
Το αποτέλεσμα της προσπάθειάς του είναι βεβαίως στην κρίση κάθε αναγνώστη. Κατά τη δική μου εκτίμηση, κατορθώνει πράγματι να καταγράψει την Ιστορία ως ένα γοητευτικό αφήγημα αλλά και ως ένα ιστορικό θρίλερ, αφού ο τρόπος που γράφει, τονίζοντας ιδιαιτέρως και τα ψυχολογικά πορτρέτα των πρωταγωνιστών των γεγονότων (π.χ., είναι εξαιρετικός ο τρόπος που αποδίδει την προσωπικότητα του τσάρου Νικόλαου του Β΄) είναι εκείνος του συγγραφέα, όχι του ιστορικού. Και σίγουρα, όσα κι αν έχεις διαβάσει για την Οκτωβριανή Επανάσταση, θα συναντήσεις καινούργια στοιχεία, πρόσωπα και λεπτομέρειες που προέρχονται από την προσωπική του έρευνα. Στο σύνολό του, είναι ένα κείμενο εντυπωσιακό από κάθε άποψη, με εικόνες από τα ιστορικά γεγονότα τόσο ισχυρές που αποτυπώνονται στη μνήμη σου, λες και ήσουν παρών – και εδώ βρίσκεται η συγγραφική ικανότητα του Miéville, και βέβαια το σημείο στο οποίο υστερεί ένα ιστορικός.
Είναι κυρίως η ιστορία ενός λαού που αποφάσισε να υψώσει το ανάστημά του και αντί να ζητάει πιο δίκαιους κανόνες από την τότε εξουσία, θέλησε να την ανατρέψει και «να συντάξει τους κανόνες μόνος του», όπως λέει χαρακτηριστικά ένας στρατιώτης μέσα στο βιβλίο.
Για το κλείσιμο αυτής της παρουσίασης, ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από την εισαγωγή του συγγραφέα: «Το έτος 1917 ήταν ένα έπος, μια αλληλουχία από περιπέτειες, ελπίδες, προδοσίες, απίθανες συμπτώσεις, πολέμους και ίντριγκες· από γενναιότητα και ανοησία, φάρσα, τόλμη, τραγωδία· από εφήμερες φιλοδοξίες και αλλαγές, από φώτα εκτυφλωτικά και ατσάλι και σκιές· από τρένα και σιδηροτροχιές».
