Βίοι Γυναικών

Στους αληθινά ελεύθερους λαούς

οι γυναίκες είναι ελεύθερες και λατρεμένες

Saint-Just

Ασπασία, Μαντάμ ντε Πομπαντούρ, Εύα Μπράουν, Λίλιαν Χέλμαν, Μαίρυλιν Μονρόε, Καμίλα Πάρκερ-Μπόουλς, Σιμόν ντε Μποβουάρ – τι συνδέει όλες αυτές τις τόσο διαφορετικές μεταξύ τους γυναίκες; Υπήρξαν όλες ”μετρέσες”, δηλαδή ερωτικοί σύντροφοι, εκτός γάμου, σημαντικών ανδρών και παρά το γεγονός ότι έζησαν σε διαφορετικές εποχές και είχαν διαφορετικά κίνητρα, πλήρωσαν όλες, κοινωνικά και ψυχολογικά, το τίμημα αυτής της επιλογής. Η Καναδή ιστορικός Ελίζαμπεθ Άμποτ συγκέντρωσε τις ιστορίες αυτών των γυναικών (και πολλών άλλων ακόμα που μοιράστηκαν την ίδια μοίρα) σ’ ένα βιβλίο με πολλές παραμέτρους που κινείται ανάμεσα στην ιστορική έρευνα, την κοινωνιολογική μελέτη και τη βιογραφία.

Ξεκινώντας από τη Βίβλο και φτάνοντας μέχρι τη σύγχρονη εποχή, η αφήγηση διατρέχει την Ιστορία αναδεικνύοντας την προσωπικότητα και την πορεία γυναικών που διάλεξαν συνειδητά ως στάση ζωής ή αναγκάστηκαν να δεχθούν, λόγω κοινωνικών συνθηκών, το ρόλο της μετρέσας. Κάθε ένα από τα 11 κεφάλαια του βιβλίου είναι αφιερωμένο σε μια ομάδα γυναικών: οι βασιλικές μετρέσες συνυπάρχουν με τις ερωμένες και μούσες συγγραφέων και καλλιτεχνών, οι μετρέσες διαβόητων γκάνγκστερς συναντιούνται με τις αφανείς συντρόφους κληρικών, οι γκέισες της Άπω Ανατολής συνδιαλέγονται με διάσημες ηθοποιούς που έζησαν ως τρόπαια δίπλα σε άνδρες με εξουσία. Προσωπικά, ξεχώρισα την ενότητα που ανακαλεί μέσα από τις σελίδες της λογοτεχνίας ”πολυδιαβασμένες” μετρέσες, όπως η Άννα Καρένινα, η Μαντάμ Μποβαρύ, αλλά και η ”παρ’ολίγον” μετρέσα Τζέιν Έιρ.

Η συγγραφέας χειρίζεται το πολυεπίπεδο θέμα με ευφρόσυνη διάθεση, λεπτό χιούμορ και κυρίως χωρίς αναστολές -ειδικά στο θέμα των σεξουαλικών σχέσεων που είχαν οι μετρέσες με τους εραστές τους-, δημιουργώντας ένα πολύ ενδιαφέρον και σε αρκετά σημεία γοητευτικό κείμενο. Το βιβλίο είναι ιδιαίτερα καλογραμμένο και ευκολοδιάβαστο – σ’ αυτό συμβάλλει και η στρωτή γλώσσα που η μετάφραση αποδίδει με τον καλύτερο τρόπο, ενώ συμπυκνώνει μέσα στις 500 περίπου σελίδες του ”το βίο και την πολιτεία” ενός μεγάλου αριθμού γυναικών που επωμίστηκαν ή επέλεξαν τον τίτλο της μετρέσας. Στα υπέρ της προσεγμένης έκδοσης και το πολύ όμορφο εξώφυλλο με τον πίνακα του J. W. Waterhouse, ”The Lady of Shalot” (1894).

Η Ελίζαμπεθ Άμποτ, ως ιστορικός και ως γυναίκα, κατορθώνει να αποδώσει ολοκληρωμένα και αντικειμενικά τις ζωές των γυναικών που παρουσιάζει στο βιβλίο της χωρίς να κάνει πύρινα φεμινιστικά κηρύγματα, αλλά και χωρίς να τις κρίνει για τις επιλογές τους. Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα ισορροπεί σωστά τις μεθόδους της ιστορικής έρευνας μ’ έναν τρόπο γραφής που έχει άποψη αλλά δεν χειραγωγεί τον αναγνώστη, επιτρέποντάς του να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Αντί επιλόγου, ας κρατήσουμε τα λόγια της Ελοϊζας Φιλμπέρ, που έζησε στη μεσαιωνική Γαλλία έναν μεγάλο και πολυκύμαντο έρωτα με το θεολόγο και φιλόσοφο Πέτρο Αβελάρδο: ”Απέρριψα τον τίτλο της Συζύγου, ώστε να μπορώ να ζήσω ευτυχισμένη μ’ αυτόν της Ερωμένης.”