«Οι ακαδημαϊκές ελευθερίες υπάρχουν σήμερα επειδή ο Σωκράτης επέλεξε κάποτε την ανυπακοή»

Μάρτιν Λούθερ Κινγκ

Η Emily Wilson έχει σπουδάσει κλασική φιλολογία, φιλοσοφία και συγκριτική λογοτεχνία στα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Γέιλ. Σήμερα διδάσκει κλασικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια. Στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα συγκαταλέγονται το αρχαίο δράμα, η θεωρία της λογοτεχνίας, η σχέση της λογοτεχνίας με τη φιλοσοφία και η πρόσληψη της αρχαίας γραμματείας κατά τις μετέπειτα εποχές, κυρίως την Αναγέννηση.

Το βιβλίο «Ο θάνατος του Σωκράτη» αποτελείται από επτά κεφάλαια στα οποία αναλύεται η φιλοσοφία του, η πολιτική του και οι κοινωνικές συνθήκες στις οποίες έζησε και έδρασε. Κεντρικό θέμα αποτελεί ο θάνατος του Σωκράτη, η σχέση του με τους μαθητές του και γενικότερα οι αντιλήψεις των ανθρώπων όλων των εποχών μέχρι και σήμερα γύρω από το πρόσωπό του, την καταδίκη του καθώς και γύρω από το θάνατό του. Ο Σωκράτης έφερε το άτομο στο επίκεντρο της Ιστορίας. Οι πεποιθήσεις του και οι μέθοδοί του τον έφεραν αντιμέτωπο με την τότε Αθηναϊκή Πολιτεία και τους Νόμους της. Περιγράφεται η φιλοσοφική διδασκαλία του Σωκράτη και οι προκλήσεις που θέτει ακόμη και σήμερα. Ωστόσο και μόνο η φιλοσοφία του δεν μπορεί να αποτελεί τη μόνη εξήγηση για την εκτέλεσή του. Σύμφωνα με τη συγγραφέα, προκειμένου να γίνει κατανοητός ο θάνατος του Σωκράτη πρέπει πρώτα να γνωρίσουμε την ιστορία της εποχής του, τους φίλους, την οικογένειά του και γενικότερα όλο το κοινωνικό περιβάλλον του. Ο θάνατος του Σωκράτη έγινε θρύλος μέσω του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα. Ό,τι έχουμε μάθει γι’ αυτόν είναι μέσω άλλων αφού όπως όλοι γνωρίζουμε δεν άφησε τίποτα γραπτό πίσω του. Στα επόμενα κεφάλαια αναφέρεται στο πώς οι κατοπινές γενιές αντιλήφθηκαν το θάνατο του Σωκράτη, ιδίως οι Ρωμαίοι και οι Έλληνες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Δίνεται έμφαση στους παραλληλισμούς που έχουν γίνει σχετικά με το θάνατο του Ιησού. Ο θάνατος του Σωκράτη έγινε σύμβολο της συλλογικής ζωής των ανθρώπων του πνεύματος και έναυσμα για το διάλογο γύρω από τη δύναμη και τα όρια του ορθού λόγου. Στη νεωτερική και μετανεωτερική περίοδο υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για την αρχαία αυτή ιστορία. Μετά τον Διαφωτισμό υπήρξε μια ριζική μεταβολή στην πρόσληψη του θανάτου του Σωκράτη. Δεν αντικαθρεφτίζει πια τη χαρά της πνευματικής φιλίας, αλλά τη μοναξιά του διανοουμένου που αντιστέκεται στην κοινωνική συμμόρφωση. Σήμερα παρατηρείται μι σχετική έλλειψη ενδιαφέροντος για το ζήτημα του θανάτου του Σωκράτη. Δεν αναζητούμε πια τον ιδεώδη θάνατο καθώς σύμφωνα με τη συγγραφέα η κοινωνία μας είναι αρνητική απέναντι σε κάθε ιδεολογία, όπως ο φιλελευθερισμός και ο ανθρωποκεντρισμός.

Η συγγραφέας επιθυμεί να ανατρέξει στο παρελθόν, στην εποχή της αθηναϊκής δημοκρατίας όπου έδρασε ο Σωκράτης και έθεσε τα θεμέλια του φιλελευθερισμού και του ορθολογισμού και να ξαναζωντανέψει την ιδεολογία του σε μια εποχή που στερείται οποιασδήποτε ιδεολογίας.