«Η μεγάλη, σύντομη τρέλα που είναι η ζωή»

Η γνωριμία μου με τον Ντάριο Φο έχει τις ρίζες της στα παιδικά μου χρόνια, όταν παρακολούθησα, στο τηλεοπτικό «Θέατρο της Δευτέρας», την ξεκαρδιστική σάτιρα «Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω», σε μια μεταφορά της θρυλικής πλέον θεατρικής παράστασης του Στέφανου Ληναίου και της Έλλης Φωτίου, με τον Σταύρο Ξενίδη, σε διπλό ρόλο «καλού-κακού μπάτσου», να δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας. Μεγαλώνοντας διάβασα αρκετά θεατρικά του, εκτιμώντας το λοξό χιούμορ του, την αιρετική του ματιά και τη σάτιρά του που δεν αφήνει τίποτα όρθιο, κυρίως τα ιερά και τα όσια των αστών. Έτσι, όταν ήρθε στα χέρια μου αυτό το βιβλίο, ένα είδος απολογισμού της ζωής του και παρακαταθήκης του έργου του, το διάβασα με αγάπη, σαν ένα γράμμα από ένα πρόσωπο που γνωρίζω πολλά χρόνια.

Δέκα χρόνια μετά τη βράβευσή του με το «Νομπέλ-σκάνδαλο» το 1997, ο εμβληματικός ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας Ντάριο Φο μιλάει με τη δημοσιογράφο Τζουζεπίνα Μανίν, πολιτιστική συντάκτρια της «Corriere della Sera», για τον κόσμο του: όλα όσα έζησε, έγραψε και κατάλαβε μέσα σε ογδόντα χρόνια ζωής που, όπως λέει ο ίδιος, μετράνε για εκατόν πενήντα.

Και έχει απόλυτο δίκιο αφού, με αφορμή τις ερωτήσεις της δημοσιογράφου, ο Φο ξεδιπλώνει μια γοητευτική, πυκνή αφήγηση που, με πισωγυρίσματα στο χρόνο και παρεκβάσεις, περιλαμβάνει επεισόδια από τα παιδικά του χρόνια στον ιταλικό βορρά και τη «λίγο μάγισσα, μαμά του», από τα φοιτητικά του χρόνια και τις πρώτες απόπειρες στο θεατρικό σανίδι, από τη γνωριμία του με τη γυναίκα της ζωής του, την ηθοποιό Φράνκα Ράμε, αλλά και από τις μεγάλες επιτυχίες του στο πολιτικό θέατρο που υπηρέτησε με συνέπεια. Αλλά ο Φο δεν αφηγείται απλά τη ζωή του: καταθέτει, για μια ακόμα φορά ανοιχτά και με χαμόγελο και όχι στρυφνά, τις απόψεις του για την τέχνη, τη θρησκεία, τη λογοκρισία, μιλάει για  την «αναρχική» πολιτική του στάση στην οποία έμεινε σταθερός μέχρι σήμερα και εξαιτίας της οποίας προκλήθηκαν μεγάλες αντιδράσεις όταν του απονεμήθηκε το βραβείο Νομπέλ.

Στο σύνολό του, το σύντομο αυτό κείμενο είναι ένα ταξίδι αφηγηματικό στη ζωή  και στο έργο ενός σημαντικού ανθρώπου, ταγμένου στην τέχνη για την κοινωνία, ενός «παλιάτσου» που λέει ιστορίες που μας αφορούν, είναι για μας και για τους διπλανούς μας. Ο κόσμος του Ντάριο Φο δεν είναι ο κόσμος ενός διανοούμενου υπεράνω της κοινωνίας, αλλά ενός από εμάς που μας κάνει να γελάμε με τα δύσκολα, τα ακραία και τα παράλογα που ζούμε.