«Ποτέ μην πεις ότι έχεις φτάσει στο τέλος
Όταν οι μολυβένιοι ουρανοί ίσως ένα πικρό μέλλον
προμηνύουν·
στα σίγουρα θα έρθει κάποια μέρα η στιγμή που
λαχταρούμε
κι εμείς θα πορευόμαστε με βήμα βροντερό:
επιζούμε»
Απόσπασμα από το τραγούδι του Εβραίου ποιητή Χιρς Γκλικ (1922-44) (σελ. 317).
«Το Άουσβιτς κατασκευάστηκε για να μας φυλακίσει. Το Μπιρκενάου κατασκευάστηκε για να μας σκοτώσει. Μόλις μερικά χιλιόμετρα γεφύρωναν το κακό που τα συνέδεε. Για ποιο λόγο είχε σχεδιαστεί αυτός ο ζωολογικός κήπος, δεν ήξερα – μπορούσα μόνο να ορκιστώ πως, η Περλ κι εγώ, δεν θα μπαίναμε ποτέ σε κλουβί» (σελ. 25).
Η Πολωνο-ισραηλινή συγγραφέας Affinity Konar (Αφίνιτυ Κόναρ) γεννήθηκε το 1978, μεγάλωσε στην Καλιφόρνια και ο παππούς της πολέμησε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σπούδασε λογοτεχνία στο State University του Σαν Φρανσίσκο και στο Columbia University. Το εν λόγω μυθιστόρημα είναι το πρώτο της βιβλίο, που πρωτοκυκλοφόρησε στην Αμερική το 2016 και μεταφράζεται σε περισσότερες από 25 γλώσσες.
Οι δωδεκάχρονες Εβραίες δίδυμες Στάσα και Περλ Ζαμόρσκι οδηγούνται, τον Σεπτέμβριο του 1944, από την οικογενειακή θαλπωρή, τον κόσμο της κλασικής μουσικής, του χορού και των βιβλίων του Λότζ της Πολωνίας, σε έναν άλλο κόσμο. Στριμωγμένες επί τέσσερα μερόνυχτα με τη μητέρα τους και τον 65χρονο Εβραίο παππού τους, Θαδδαίο (πρώην καθηγητή βιολογίας), στο πίσω μέρος ενός βαγονιού τρένου για βοοειδή, επιβιώνουν γλείφοντας ένα κρεμμύδι στον δρόμο για το Άουσβιτς. Με το που φθάνουν, θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον του «Άγγελου του Θανάτου», του «Θείου Γιατρού», του Γιόζεφ Μένγκελε. Τα κορίτσια οδηγούνται μαζί με τρία μικρά τρίδυμα αγόρια, πέρα από τα λουτρά με τη μουσική υπόκρουση, προς τα κρεματόρια, για να σημαδευτούν με έναν αριθμό και να ξεκινήσει η ζωή τους στους στρατώνες (στάβλους) του «ζωολογικού κήπου» του Μένγκελε. Εκεί, το Μικράκι Ένα (Περλ) και το Μικράκι Δύο (Στάσα) θα γνωρίσουν άλλα δίδυμα, τρίδυμα, πεντάδυμα και πολύδυμα παιδιά όπως τη Ρέιτσελ, τη Σάρον, τις Έσφιρ και Νίνα Στεπάνοφ, τον Πίτερ Έιμπραχαμ, τη Μάγδα, την Εβραία δόκτορα Μίρι, την Κλοτίλδη, την Blokowa, τον Πατέρα των Διδύμων (Ζβι Σίνγκερ), τον Μίρκο και την Μπρούνα, την οικογένεια των λιλιπούτειων Ραμπίνοβιτς, τις τρίδυμες Στερν, τον Ναζί φύλακα Τάουμπε, τον Λίνο και τον Αρτούρ Άμμερλινγκ, τη Χεντβά, τη Μαργκίτ και τη Λένσι Κλάιν, τον Κυανό Ασθενή, τη Ρόζαμουντ, τον Λούκα, τον Μίσκα, τον Αουγκούστους, τον Άρι, τον Χέρμαν, τα τρίδυμα Χέρσον και Γιαγκούντα και θα ακούσουν και για τον μέντορα του Μένγκελε, Ότμαρ Φράιχερ φον Φερσούερ.
Όταν το στρατόπεδο απελευθερώνεται από τον Κόκκινο Στρατό, η Στάσα κι ο Κυανός Ασθενής θα βρεθούν στα δάση του Στάρε Στάβι, στον ποταμό Βιστούλα και στην Τζουλιάνκα, αναζητώντας τον Μένγκελε για να εκδικηθούν τον χαμό τόσων αμέτρητων ψυχών στην ερειπωμένη Πολωνία.
Το βιβλίο αποτελείται από δύο μέρη που διακρίνονται σε 22 κεφάλαια, τις ευχαριστίες και το σημείωμα της συγγραφέως. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου διαδραματίζονται τα γεγονότα στο Άουσβιτς, ενώ το δεύτερο αφιερώνεται στην ιστορία μετά την απελευθέρωση του στρατοπέδου από τους Σοβιετικούς. Ενδιάμεσα, ωστόσο, υπάρχουν κι άλλες διακριτές ιστορίες, παράλληλα με τις εναλλαγές στην αφήγηση από την πλευρά των δίδυμων αδελφών που διαμοιράζονται με μια αδερφική συμφωνία τα βάρη του κόσμου που βρίσκονται μπροστά τους. Η συγγραφέας, έπειτα από ενδελεχή έρευνα, απεικονίζει το στρατόπεδο, τον ίδιο τον Μένγκελε και το εργαστήριό του, ακριβώς όπως ήταν στην πραγματικότητα. Τα τραγικά γεγονότα, το αποτροπιαστικό περιβάλλον, η φρικαλέα καθημερινότητα κι οι απάνθρωπες ιστορίες που βιώνουν εκεί οι μικρές δίδυμες ηρωίδες έχουν συμβεί στην πραγματικότητα. Η απλή, λυρική και περιγραφική γραφή καθιστά το βιβλίο μια απίστευτα συγκινητική ιστορία της πάλης και του καθημερινού αγώνα του ανθρώπινου πνεύματος ενάντια σε έναν παράλογο κόσμο. Αυτό το εκπληκτικό μείγμα δύναμης κι ομορφιάς φωτίζει κι αναδεικνύει τη δύναμη της ανθρώπινης σύνδεσης και της αγάπης, αν όχι για να ξεπεράσει τις αντιξοότητες, τουλάχιστον, να εμπνεύσει στο αναγνωστικό κοινό και να μεταδώσει τη δύναμη, το πνεύμα και τη σημασία της επιβίωσης.
