«Είναι αυτό που είπε ο Τολστόι: η ευτυχία είναι μία αλληγορία, η δυστυχία είναι μια ιστορία» (σελ. 251)

Ο πρωτοπόρος συγγραφέας και μεταφραστής Χαρούκι Μουρακάμι γεννήθηκε το 1949 στο Κιότο της Ιαπωνίας. Τα βιβλία του έχουν γίνει μπεστ σέλερ στην Ιαπωνία και σε πολλές χώρες του κόσμου, έχουν μεταφραστεί σε τουλάχιστον 50 γλώσσες παγκοσμίως κι έχουν πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα εκτός της πατρίδας του. Ο συγγραφέας δεν ακολούθησε την παραδοσιακή ιαπωνική λογοτεχνική υφολογία, αλλά τα έργα του νοηματοδοτούνται στα όρια του υπερρεαλισμού, του φαταλισμού, της μελαγχολίας, του μαγικού ρεαλισμού και του μεταμοντερνισμού, ενώ ταυτόχρονα στιγματίζονται από τη διάχυτη καφκική ερμηνεία των επαναλαμβανόμενων ζητημάτων της αποξένωσης και της μοναχικότητας, τα οποία αδιαλείπτως υφαίνονται στα αφηγήματά του. Στις δυτικές λογοτεχνικές επιρροές του συγκαταλέγονται ο Κάφκα, ο Ντοστογιέφσκι, ο Φλωμπέρ, ο Ντίκενς, ο Βόνεγκατ και ο Κέρουακ. Ο ίδιος αποδίδει την απόφαση να ασχοληθεί με τη συγγραφή σε μια παράδοξη στιγμή αιφνίδιας έμπνευσης κατά τη διάρκεια ενός αγώνα μπέιζμπολ.
Στο γραφείο του μοχθηρού πατέρα του, και παγκοσμίου φήμης γλύπτη Κόιτσι Ταμούρα, ο δεκαπεντάχρονος βιβλιοφάγος Κάφκα (ψευδώνυμο) Ταμούρα ενημερώνει το αγόρι που το έλεγαν Κρόου ότι θα εγκαταλείψει το σπίτι του. Στην ιδέα μιας αόριστης αναζήτησης τής προ δεκαετίας εξαφανισμένης μητέρας και της μεγαλύτερης υιοθετημένης αδελφής του, αναχωρεί από τη Νογκάτα του Τόκιο για το Τακαμάτσου στο νησί Σικόκου. Στο ταξίδι θα γνωρίσει μια κοπέλα, τη Σακουρά. Στην τοπική Αναμνηστική Βιβλιοθήκη Κομούρα συναντάει τον Όσιμα και την προϊστάμενή του, τη μις Σαέκι.

Το 1944, στα εννιά του, ο Σατόρου Νακάτα βιώνει μια τρομακτική εμπειρία. Τώρα, κοντά στα εβδομήντα, ο γερο-Νακάτα μένει στη Νογκάτα του Τόκιο και συνομιλεί με τον Ότσουκα, έναν χοντρό, μαύρο γάτο, ενθυμούμενος ότι έχασε από παιδί ένα σημαντικό μέρος της πνευματικής του διαύγειας. Παρόλα αυτά, καταλαβαίνει τον γατόκοσμο και βγάζει χρήματα βρίσκοντας χαμένες γάτες, ως επαγγελματίας ανιχνευτής γάτων, όπως τώρα που αναζητά την Γκόμα.

Όταν οι ζωές και τα μονοπάτια των πεπρωμένων των δύο ετερόκλητων ηρώων αρχίζουν να συγκλίνουν στο λογοτεχνικό σύμπαν του συγγραφέα, και με φόντο μια μαγικά ρεαλιστική Ιαπωνία, τότε όλα τα γεγονότα μπορούν να αιτιολογηθούν, και να αποκρυσταλλωθούν οι αρχαίες προφητείες αλλά και το ανεξιχνίαστο παρελθόν.

Το ογκώδες μυθιστόρημα αποτελείται από τον σύντομο πρόλογο και 49 μίνι κεφάλαια που διευκολύνουν στο μέγιστο βαθμό την ανάγνωση. Ένα από τα πολλά μοτίβα της πολυεπίπεδης πλοκής –αν και δεν πρόκειται για το κεντρικό– είναι και ο μύθος του Οιδίποδα με τον οποίο συνδέεται η φυγή του κεντρικού ήρωα. Η κεντρική ιδέα. όμως, δεν είναι μια περιήγηση του αναγνωστικού κοινού στον φαντασιακό κόσμο του δημιουργού, αλλά η καθοδική πορεία του αναγνώστη βαθιά στη συνείδηση του συγγραφέα, στον ονειρικό κόσμο του δημιουργού είτε εκείνος είναι ξύπνιος την ημέρα, είτε κοιμώμενος τη νύχτα, αρκεί να ονειρεύεται και όχι να φαντάζεται. Και όσο περισσότερο μπορέσει ο αναγνώστης να μοιραστεί τα όνειρα του συγγραφέα, τόσο περισσότερο θα είναι ικανός να απολαύσει την αφήγηση, το ύφος και την πλοκή του έργου. Το πρωτοπόρο έργο στον χώρο της μεταμοντέρνας λογοτεχνίας κατορθώνει να συνδυάσει τις παραδοσιακές ιαπωνικές πληροφορίες και συνήθειες που δίνονται στον αναγνώστη, με τον αντίστοιχα δυτικό τρόπο ζωής και νοοτροπίας. Ο συγγραφέας, θαυμαστής του Φραντς Κάφκα, απογυμνώνει τον φαντασιακό κόσμο των έργων του, και αποδίδοντας φόρο τιμής σε εκείνον, πρωτοπορεί, αποδίδοντας την πλοκή και την υφολογία με τρόπο μοναδικό που δεν παραπέμπει σε κανέναν άλλον συγγραφέα τόσο της πατρίδας του όσο και της γενιάς του ευρύτερα.

Αν και ο κεντρικός ήρωας είναι το αγόρι, ο αγαπημένος χαρακτήρας σύμφωνα με τον συγγραφέα, όπως θα διαπιστώσει κι ο αναγνώστης άλλωστε, δεν είναι άλλος από τον Νακάτα και φυσικά οι γάτες. Πνεύματα, γάτες, βδέλλες, σκουμπριά και σαρδέλες, ο Άιχμαν, ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Ναπολέων, ο Χάιντν, ο Μπετόβεν και οι αρχαιοελληνικές τραγωδίες με τον χορό τους συνυφαίνονται με μεταφυσικά και οντολογικά ερωτήματα φιλοσόφων όπως του Χέγκελ και του Μπερξόν στη σημερινή Ιαπωνία μέσα από διάσπαρτες μεταφορές, παρομοιώσεις και συμβολισμούς του συγγραφέα. Στο έργο προβάλλουν αρκετοί γρίφοι χωρίς να παρέχονται οι λύσεις, όμως, όπως συνιστά κι ο συγγραφέας, το κλειδί για να απολαύσει και να κατανοήσει ο αναγνώστης το σύνολο του έργου και να επιλύσει τα αινίγματα είναι να το διαβάσει ακόμη μία φορά, ίσως και μία τρίτη. Με τον τρόπο αυτόν θα διαπιστώσει όχι μόνο ότι ο συνδυασμός των γρίφων είναι η ίδια η λύση τους, αλλά κι ότι η λύση αυτή θα είναι διαφορετική για κάθε αναγνώστη.