Πέτρα και ήλιος

Ανήκω σε εκείνους, τους πολλούς, που διάβασαν το ”Πέδρο Πάραμο” – το σχεδόν μυθικό μυθιστόρημα του Μεξικανού συγγραφέα Χουάν Ρούλφο, και έμειναν σχεδόν κεραυνοβολημένοι από τη δύναμη και την ποίηση τής γραφής του. Ανυπομονούσα λοιπόν και για τα δεκαεπτά διηγήματα  της παρούσας συλλογής, γνωρίζοντας βέβαια ότι προηγούνται χρονικά του ”Πάραμο” και ίσως να μην φτάνουν στο ίδιο υψηλό επίπεδο. Αλλά έκανα λάθος, γιατί και εδώ ο συγγραφέας φτιάχνει ένα μοναδικό σύμπαν, όπου το πραγματικό και το εξωπραγματικό συνυπάρχουν ταυτόχρονα και απόλυτα ρεαλιστικά, ενώ και πάλι η προφορικότητα της γλώσσας, παράξενη μαζί και οικεία, λειτουργεί με έναν τρόπο που μπορώ να περιγράψω μόνον ως εξής: είναι λες και ένας νεκρός πρόγονος έρχεται στον ύπνο σου και σου ψιθυρίζει στο αφτί τις ιστορίες του με εικόνες τόσο δυνατές, ώστε τις βλέπεις να ξεδιπλώνονται στην οθόνη του μυαλού σου.

Η ξερή και άνυδρη γη του κάμπου, όπου σχεδόν δεν φυτρώνει τίποτα, είναι ο πυρήνας της αφήγησης σε όλα τα διηγήματα: πάνω της άνθρωποι φτωχοί παλεύουν να επιβιώσουν, ερωτεύονται και πεθαίνουν συχνά βίαια, επαναστατούν ή υποτάσσονται, ζουν κάτω από το ανελέητο φως και χάνονται σιωπηλά μέσα στη νύχτα… Αν και όλα τα διηγήματα έχουν τη δική τους θέση και το δικό τους λόγο ύπαρξης στο σύμπαν του Ρούλφο, θεωρώ αριστουργήματα πέραν πάσης συγκρίσεως τα ”Είναι που είμαστε πολύ φτωχοί”, ”Δεν ακούς να γαυγίζουν τα σκυλιά” και το συγκλονιστικό ”Η κληρονομιά της Ματίλντε Αρκάνχελ” – κάθε συγγραφέας αν είχε γράψει έστω και μόνο αυτό το διήγημα, θα μπορούσε να φύγει ευχαριστημένος από το μάταιο τούτο κόσμο! Εξαιρετική είναι και η μετάφραση της Έφης Γιαννοπούλου, που είχε το δύσκολο έργο να μεταφέρει στα ελληνικά την ιδιαιτερότητα της γλώσσας του Ρούλφο.

Ο κόσμος του βιβλίου είναι κλειστός, στοιχειωμένος, απελπισμένος. Ταυτόχρονα είναι μαγικός, ποιητικός και κατά ένα μυστηριώδη τρόπο αληθινός – και όπως και στον ”Πέδρο Πάραμο”, μπαίνει μέσα σου, σε κατοικεί και σε ”μπολιάζει” με τη μαγεία του…