Το πεπρωμένο φυγείν αδύνατο

Το 1939, παραμονές της εισβολής των Ναζί στην Πολωνία, μια οχτάχρονη παιδούλα, εβραϊκής καταγωγής, φυγαδεύεται με πρωτοβουλία των γονιών της και στέλνεται να ζήσει στο Σαν Φρανσίσκο στην ασφάλεια των θείων της. Στην έπαυλή τους θα συναντήσει τον Ιτσιμέι, τον γιο του Ιάπωνα κηπουρού, και μεταξύ τους θα αναπτυχθεί ένας ιδιαίτερος δεσμός. Μετά την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, τα δύο παιδιά θα χωρίσουν, καθώς οι Ιάπωνες κηρύσσονται εχθροί από το αμερικάνικο κράτος και στέλνονται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αλλά η ζωή θα τα φέρει έτσι που οι δυο τους θα ξανασυναντηθούν και ο δεσμός τους, κρυφός απ’ όλους, θα αναθερμανθεί και θα κρατήσει μέχρι το τέλος της ζωής τους.

Αυτή είναι η ιστορία της Άλμα και την αφηγείται, ηλικιωμένη πια και κάτοικος κατ’ επιλογή του γηροκομείου «Σπίτι του Κορυδαλλού», στον εγγονό της, Σεθ, και στην έμπιστή της, Ιρίνα, έπειτα από επιμονή του πρώτου και παρότρυνση της δεύτερης. Ταυτόχρονα όμως με τους δύο νέους, ακροατές της γίνονται και οι αναγνώστες του ιδιαίτερου αυτού μυθιστορήματος με τίτλο «Ο Ιάπωνας εραστής».

Αρχικά η Ιζαμπέλ Αλιέντε ξεναγεί τους τελευταίους στους χώρους, τους τόπους και στις εποχές, μέσα στους οποίους λαμβάνει χώρα η ιστορία, τους συστήνει τα πρόσωπα που εμπλέκονται σ’ αυτήν, ένα ένα ξεχωριστά, και αφηγείται την προϊστορία τους –πριν εμπλακούν με οποιονδήποτε τρόπο με την Άλμα–, σε διαφορετικά κεφάλαια που φέρουν ως τίτλους τα ονόματά τους. Και στη συνέχεια, καθώς η ένταση κλιμακώνεται και οι ανατροπές διαδέχονται η μία την άλλη, η αφήγηση, πότε τριτοπρόσωπη και πότε μέσα από επιστολές του Ιτσιμέι, κυλάει ομαλά γοητεύοντας όσους τη διαβάζουν.

Με αναδρομές και διαρκή flash back η συγγραφέας καλύπτει έναν ολόκληρο αιώνα σχεδόν και καταπιάνεται με σημαντικά ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν ανεξίτηλα τον 20ό αιώνα – Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, εβραϊκή εκκαθάριση, εκτόπιση των Ιαπώνων ως εχθρών του αμερικάνικου κράτους κ.ά. Επίσης λιγότερο γνωστές πτυχές της Ιστορίας, όπως τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ιαπώνων στην Αμερική, οι συνθήκες διαβίωσης σε αυτά –απείρως καλύτερες από τις αντίστοιχες των Εβραίων κρατουμένων στην Ευρώπη, αλλά εξίσου εξευτελιστικές– και ο διωγμός αυτών των ανθρώπων, φωτίζονται, ενώ η παγκόσμια Ιστορία αποτελεί το στέρεο υπόβαθρο πάνω στο οποίο πατάει η προσωπική ιστορία της Άλμα και του Ιτσιμέι.

Ο έρωτας, το πάθος, ο πόθος κυριαρχούν, την ίδια στιγμή που καλά κρυμμένα μυστικά και ανομολόγητα πάθη, μια και αν αποκαλυφθούν θα φέρουν την καταστροφή, ταλαιπωρούν τους ήρωες.

Ένα δυνατό, σκληρό μυθιστόρημα που θίγει πολλαπλά ζητήματα∙ τη μετανάστευση, τον ρατσισμό, τη βία, τον εξευτελισμό, την υποβίβαση της ανθρώπινης ύπαρξης, τη στέρηση της ελευθερίας, τον κοινωνικό αποκλεισμό και πολλά άλλα.

Ειδική μνεία πρέπει να γίνει στην πολύ καλή μετάφραση της Βασιλικής Κνήτου.