Ένας σπουδαίος συγγραφέας της βικτωριανής λογοτεχνίας

Ο Anthony Trollope (1815-1882) είναι σίγουρα ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της αγγλικής λογοτεχνίας του 19^ου αιώνα και μπορεί επάξια να σταθεί δίπλα στους σπουδαίους Dickens και Thackeray. Ωστόσο, ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχε την ευκαιρία το ελληνικό αναγνωστικό κοινό να γνωρίσει το έργο αυτού του συγγραφέα, που μέσα από τη χιουμοριστική και συχνά καυστική γραφή του προσπάθησε να αποδώσει στο χαρτί τους κοινωνικούς προβληματισμούς του. Χάρη στην πρωτοβουλία των εκδόσεων Gutenberg, ο Έλληνας αναγνώστης μπορεί τώρα να γνωρίσει αυτό τον προσεκτικό μελετητή της κοινωνίας και των ηθών της εποχής του ξεκινώντας με τον «Επίτροπο» (“The Warden”), μυθιστόρημα με το οποίο ο Anthony Trollope άνοιξε τη σειρά μυθιστορημάτων «Τα χρονικά του Μπάρτσεστερ» (1855-1867).

Το μυθιστόρημα μάς μεταφέρει στη φανταστική πόλη Μπάρτσεστερ, όπου ο κύριος Χάρντινγκ εκτελεί χρέη επιτρόπου σε ένα ίδρυμα για ηλικιωμένους το οποίο έχει φτιαχτεί χάρη σε ένα κληροδότημα που είχε δοθεί πριν από σχεδόν τέσσερις αιώνες. Το κληροδότημα καλύπτει τα έξοδα των ηλικιωμένων καθώς και τον μισθό και την οικία του επιτρόπου. Ο κύριος Χάρντινγκ ζει με τη μικρότερη κόρη του Έλινορ, καθώς η μεγάλη του κόρη είναι παντρεμένη με τον συντηρητικό αρχιδιάκονο Γκράντλι. Η ζωή του αναστατώνεται αναπάντεχα, όταν ο νεαρός γιατρός Τζον Μπολντ αρχίζει μια ολόκληρη εκστρατεία σχετικά με το συγκεκριμένο κληροδότημα, κρίνοντας ότι τα χρήματα που λαμβάνει ο κύριος Χάρντινγκ ανήκουν στην πραγματικότητα στους γέροντες που φιλοξενούνται στο ίδρυμα. Το όλο συμβάν αποτελεί την ιδανικότερη ιστορία για μια φιλόδοξη εφημερίδα, όπως ο «Τζούπιτερ», που δεν διστάζει να δημοσιεύσει λίβελους για τον δύστυχο επίτροπο, ο οποίος έρχεται για πρώτη φορά αντιμέτωπος με πράγματα που δεν είχε ποτέ συλλογιστεί και που, παρά τις διαβεβαιώσεις του αρχιδιακόνου και του επισκόπου για την ορθότητα της διαχείρισης του ιδρύματος, τον κάνουν να αμφισβητεί τα δικαιώματα που ως τότε θεωρούσε δεδομένα.

Αντλώντας έμπνευση από ένα πραγματικό σκάνδαλο που είχε απασχολήσει την Αγγλία της εποχής, ο Trollope προσπαθεί να αναδείξει το θέμα του μέσω της κωμικής οδού, χωρίς φυσικά αυτό να κάνει τον σχολιασμό του λιγότερο αιχμηρό. Η πλοκή και η αλληλουχία των γεγονότων είναι απλή και ξεκάθαρη και στην πραγματικότητα φαίνεται να μπαίνει σε δεύτερη μοίρα, καθώς το ενδιαφέρον του συγγραφέα επικεντρώνεται στη στάση των τριών βασικών χαρακτήρων αναφορικά με τα διλήμματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Ο κύριος Χάρντινγκ, παρά τις νομικές διαβεβαιώσεις για τη δίκαιη εκτέλεση της διαθήκης, αδυνατεί να αντιμετωπίσει τις ηθικές ευθύνες που μπορεί να τον βαραίνουν, έστω και εάν όλα όσα έχει του έχουν δοθεί χωρίς ποτέ ο ίδιος να στοχεύει στην εξαπάτηση των άλλων. Ο νεαρός μεταρρυθμιστής Τζον Μπολντ αποφασίζει ότι πρέπει να διορθώσει τα κακώς κείμενα, παρά το γεγονός ότι τρέφει αισθήματα για την κόρη του ανθρώπου που μπαίνει στο στόχαστρο, ενώ ο αρχιδιάκονος Γκράντλι, απόλυτος και ανυποχώρητος, κρατάει μια σκληρή στάση απέναντι σε όσους τολμούν να θίξουν την Εκκλησία και τα ζητήματά της. Μέσω αυτών διακρίνονται και οι διαφορετικές συμπεριφορές που εμφανίζονται στη βικτωριανή κοινωνία, ενώ ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να φέρει στο προσκήνιο τη στάση του Τύπου, που σαν αδηφάγο τέρας δεν διστάζει να καταστρέψει υπολήψεις χωρίς να έχει καν όλα τα πραγματικά στοιχεία στη διάθεσή του.

Το αξιόλογο αυτό μυθιστόρημα του Trollope έτυχε μιας εξαιρετικής μετάφρασης από την κυρία Σάντυ Παπαϊωάννου, ενώ στο εισαγωγικό σημείωμά του ο David Skilton ρίχνει μια προσεκτική ματιά στο έργο και στις συνθήκες που βοήθησαν στη γέννησή του.