Μια θετική ψήφος στη μοναδικότητα της κάθε στιγμής της ζωής μας

Ο Γιούνας Γιούνασον εμφανίζεται στο λογοτεχνικό προσκήνιο με την έκδοση του μυθιστορήματός του «Ο Εκατοντάχρονος που πήδηξε από το παράθυρο και εξαφανίστηκε», το οποίο έχει αποτελέσει παγκόσμιο εκδοτικό φαινόμενο καθώς έχει μεταφραστεί σε 35 χώρες και έχει πουλήσει περισσότερα από 5 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος αλλά όταν αφοσιώθηκε στο γράψιμο άλλαξε εντελώς τρόπο ζωής επιλέγοντας την ησυχία της εξοχής και την επαφή με την φύση. Το στοιχείο της σάτιρας και της αλληγορίας που ενυπάρχει στο μυθιστόρημά του αποτελεί στοιχείο διαφοροποίησής του από τους υπολοίπους σύγχρονούς του Σκανδιναβούς συγγραφείς οι οποίοι υπηρετούν ένα είδος κλασικού αστυνομικού μυθιστορήματος.

Το πρωτότυπο του αστυνομικού αυτού μυθιστορήματος –εκτός από την υπόθεση– έγκειται στην ύπαρξη κωμικότητας και διακωμώδησης γεγονότων και γνωστών προσώπων της ιστορίας του 20^ού αιώνα σε συνδυασμό με το στοιχείο της περιπέτειας. Ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος, ο εκατοντάχρονος Άλαν Κάρλσον, την ημέρα των εκατοστών γενεθλίων του στα οποία επρόκειτο να παραστούν ο δήμαρχος, οι δημοτικοί σύμβουλοι και οι δημοσιογράφοι της πόλης, φεύγει κρυφά από το παράθυρο του οίκου ευγηρίας όπου φιλοξενείται στο Μαλμσέπινγκ της Σουηδίας. Ποιο φιλοσοφικό νόημα υποκρύπτεται στην ξαφνική αυτή φυγή; Στη συνέχεια φτάνει στο σταθμό των υπεραστικών λεωφορείων και ενώ δεν έχει αποφασίσει ακόμη τον προορισμό του, κατά τύχη κλέβει μια βαλίτσα από έναν νεαρό η οποία και πάλι κατά τύχη και χωρίς ο ίδιος να το ξέρει περιέχει 50 εκατομμύρια κορόνες από την πώληση ναρκωτικών. Ο νεαρός από τον οποίο την έκλεψε είναι ένας αδίστακτος εγκληματίας που ανήκει σε μια συμμορία με το όνομα Never Again. Αυτή ξεκινά την καταδίωξη του εκατοντάχρονου χωρίς να είναι η μοναδική που τον αναζητά. Ένας εισαγγελέας και ο αρχιεπιθεωρητής της αστυνομίας τον καταδιώκουν όταν γίνεται σε όλους γνωστή η πρωτόγνωρη για τα δεδομένα πράξη του. Πρέπει εδώ να επισημανθεί ότι ο εν λόγω εκατοντάχρονος δεν είχε σκοπό να κλέψει τη βαλίτσα αλλά αυτό συνέβη εντελώς κατά τύχη… σχεδόν από ανοησία, ωστόσο αυτή η πράξη του πυροδοτεί πλήθος γεγονότων με έντονη δράση και περιπέτεια. Καθώς εντείνεται η δράση λαμβάνουν μέρος σ’ αυτήν συνεχώς νέα πρόσωπα. Το περίεργο αυτό ταξίδι-ανθρωποκυνηγητό του Άλαν παρουσιάζεται παράλληλα με αναδρομές στο παρελθόν του το οποίο ήταν ιδιαίτερα σημαντικό και περιπετειώδες, καθώς έζησε στη Σουηδία, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, στις ΗΠΑ, στη Β. Κορέα, στην Κίνα, στη Γαλλία, στην Ινδοκίνα, στη Σοβιετική Ένωση και γνώρισε τον Στάλιν, τον Τσόρτσιλ, τον Μάο Τσε Τουνγκ, τον Φράνκο, τον Τρούμαν και τον Ντε Γκολ. Η αναφορά των προσώπων αυτών της ιστορίας του 20^ού αιώνα γίνεται από τον συγγραφέα με μια διάθεση παρωδίας. Το κωμικό στοιχείο είναι παντού κυρίαρχο με σκοπό την πλήρη απομυθοποίηση γεγονότων και προσώπων, ιδίως στα σημεία που ο πρωταγωνιστής παρουσιάζεται με κωμικό τρόπο να επηρεάζει την εξέλιξη σημαντικών ιστορικών γεγονότων του 20^ού αιώνα: «… ότι κάποτε, πριν από πάρα πολύ καιρό, είχε δώσει τη Βόμβα στον Στάλιν και ότι αυτό ήταν λάθος, διότι ο Στάλιν, αποδεδειγμένα δεν ήταν καλά στα μυαλά του…» (σελ. 473). Ως μότο του έχει το να ζει την κάθε στιγμή χωρίς να πανικοβάλλεται και να επηρεάζεται από ανούσια και ασήμαντα πράγματα. Λίγο παρακάτω λέει: «Είναι μόνο δύο πράγματα που ξέρω καλύτερα από τους άλλους. Το ένα είναι να φτιάχνω οινοπνευματώδες ποτό από κατσικίσιο γάλα και το άλλο είναι να κατασκευάζω μια ατομική βόμβα». Διακωμωδεί το περίπλοκο σύστημα και εξυψώνει την αλήθεια που απορρέει από οτιδήποτε γίνεται εντελώς τυχαία.

Το μυθιστόρημα αυτό εμπεριέχει στοιχεία αλληγορίας και σάτιρας, καθώς και υπερρεαλιστικά στοιχεία. Το χιούμορ κυριαρχεί σε όλο το βιβλίο. Ο αφηγητής είναι παντογνώστης και με τη χρήση του ελεύθερου πλάγιου λόγου η περιπέτεια αποκτά ένα πιο ανάλαφρο και ρέον ύφος. Γενικότερα, τα μηνύματα που απορρέουν αφορούν μια αισιόδοξη πλευρά της ζωής όπου δίνεται έμφαση στο τυχαίο, στο αυθόρμητο, στο απλό και ουσιαστικό και όχι στη συσσώρευση στοιχείων περίπλοκων και ανούσιων.