Το ιστορικό μυθιστόρημα, παρότι βρίσκεται σε άνθηση στην εγχώρια συγγραφική παραγωγή καθώς φαίνεται να προτιμάται τόσο από εκείνους που γράφουν όσο και από μεγάλη μερίδα του αναγνωστικού κοινού, στην πραγματικότητα αποτελεί ένα ιδιαίτερα απαιτητικό λογοτεχνικό είδος. Δεν απαιτεί μονάχα διεξοδική έρευνα της Ιστορίας, στο μεγάλο της πλαίσιο, αλλά και βαθιά γνώση εκείνων των λεπτομερειών που βρίσκονται πιο κοντά στη ζωή των ανθρώπων, στους τρόπους, στα ήθη, ακόμη και στον τρόπο ομιλίας, και στις συμπεριφορές τους.

Για να είναι επιτυχημένο ένα ιστορικό μυθιστόρημα, εκτός από το να έχει ως θέμα πρόσωπα και γεγονότα μιας περασμένης εποχής, ο συγγραφέας του θα πρέπει να διαθέτει συνδυαστική φαντασία, βαθιά γνώση της ανθρώπινης ζωής και την ικανότητα της ζωντανής αναπαράστασης. Μερικά από τα χαρίσματα που συναντάμε στο βιβλίο του Νίκου Φαρούπου «Ο δήμιος», το οποίο κυκλοφόρησε πρώτη φορά στα 1998, αγαπήθηκε από το αναγνωστικό κοινό, και επανεκδόθηκε πρόσφατα, στην 10η έκδοσή του.

«Ο δήμιος» πραγματεύεται ένα ρομαντικό θέμα, έναν παθιασμένο και ανεκπλήρωτο έρωτα, στην Αθήνα των αρχών του 20ού αιώνα. Η ιστορία φτάνει ως εμάς μέσα από τα Απομνημονεύματα ενός νεαρού, την εποχή εκείνη, δημοσιογράφου, που υπογράφει με το όνομα Ανδρέας Αγγέλου, τα οποία βρέθηκαν στη σύγχρονη εποχή σε ένα παλαιοπωλείο στο Μοναστηράκι. Ο Αγγέλου ερωτεύεται την όμορφη Ελένη, καθώς τη βλέπει στους απογευματινούς της περιπάτους στην Αθήνα, μαζί με την οικογένειά της. Ο πατέρας της, βιομήχανος πιλοποιίας, είναι αυστηρών αρχών, δεν επιτρέπει η κόρη του να κυκλοφορεί ασυνόδευτη, και έτσι οι φερέλπιδες θαυμαστές πρέπει να αρκούνται μονάχα σε μακρινά βλέμματα. Ώσπου έρχεται η επαγγελματική καταστροφή, η χρεωκοπία της οικογένειας, και η σωτηρία της μέσα από τον γάμο της νεαρής Ελένης με τον πενηντάχρονο βουλευτή Κωνσταντίνο Παπαλουκά, ένας γάμος που έμελλε εξ αρχής να είναι δυστυχής.

Οι λαμπερές δεξιώσεις που δίνει ο Παπαλουκάς στο πολυτελές του μέγαρο θα δώσουν την ευκαιρία στον νεαρό δημοσιογράφο να ξαναπλησιάσει την αγαπημένη Ελένη. Μια μικρή συνομιλία και ένας σύντομος χορός μεταξύ τους θα εξάψουν πάλι το ενδιαφέρον του, ενώ η έλξη θα γίνει πλέον αμοιβαία. Και έτσι ο Αγγέλου, δέσμιος του ευγενούς του έρωτα, θα αρχίσει να καταστρώνει το σχέδιό του για να βγάλει από τη μέση τον ανήθικο πολιτικάντη Παπαλουκά… Σημαντικό ρόλο στην όλη υπόθεση θα παίξει ένας δήμιος, φυλακισμένος στο Μπούρτζι, το ενετικό κάστρο στο λιμάνι του Ναυπλίου που υπήρξε κάποτε κατοικία των δημίων για τις εκτελέσεις που γίνονταν εκεί.

«Ο δήμιος» είναι ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα, που διακρίνεται για την πολύ καλή δουλειά που έχει κάνει ο συγγραφέας του στην ανασύσταση της εποχής. Ο αναγνώστης νιώθει πως αφηγείται κάποιος όχι του 2016 αλλά των αρχών του 20ού αιώνα, με μια γλώσσα που μεταβάλλεται ανάλογα με το πρόσωπο που γνωρίζουμε κάθε φορά – το γράμμα που στέλνει ο δήμιος στον Αγγέλου, στην αρχή της ιστορίας, αφού εκείνος έχει παρακολουθήσει μια εκτέλεση και έχει εντυπωσιαστεί από την ασκητική και ποιοτική φυσιογνωμία του, το ημερολόγιο της Ελένης που εμπιστεύεται σε μια στιγμή στον παράνομο εραστή της, όπου διηγείται τη ζωή της μέχρι την τωρινή ανυπόφορη καθημερινότητά της, και η όλη παρουσίαση της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της Αθήνας του 1900, καθώς περνάμε από τον «κόσμο» του βουλευτή Παπαλουκά μέχρι τη δράση του λήσταρχου Ντελέντα στο βουνό της Πάρνηθας, όλα αυτά φανερώνουν πως ο Φαρούπος δημιουργεί με άνεση, τόσο ως σύλληψη όσο και ως γλώσσα, έναν πειστικό, ενδιαφέροντα, αληθοφανή κόσμο.

Μας άρεσε επίσης πως ο συγγραφέας πετυχαίνει την ανασύσταση στο σήμερα ενός μυθιστορηματικού είδους που μπορεί να θεωρηθεί παρωχημένο. Μπορεί η συγγραφική εκτέλεση να είναι άκρως ρεαλιστική και στέρεα, ωστόσο εδώ έχουμε ένα μυθιστόρημα με σύλληψη ρομαντική που θυμίζει τα πρώτα ρομαντικά ιστορικά μυθιστορήματα της νεοελληνικής γραμματείας μας. Υψηλό ερωτικό πάθος, αν και καταδικασμένο και ανεκπλήρωτο, και το χαρακτηριστικό «ανθρώπινο τρίγωνο»: ο τυραννικός και μοχθηρός άρχοντας, η όμορφη και κατατρεγμένη ηρωίδα, ο ευγενής και ορμητικός νεαρός… Κάστρα, λήσταρχοι και δήμιοι έρχονται να συμπληρώσουν την εικόνα.

Τελικά, ο «Δήμιος» του Νίκου Φαρούπου είναι ένα μυθιστόρημα που φαίνεται πως δικαιώνεται μέσα στον χρόνο, έχει ήδη κατακτήσει το αναγνωστικό κοινό του, και συνεχίζει να διαβάζεται με ενδιαφέρον.