Η… αθωότητα της εφηβείας

Ένας συγγραφέας-μύθος και ένα κείμενο-πρόκληση. Ο συγγραφέας Raymond Radiguet έφυγε στα είκοσί του χρόνια (το 1923) από τυφοειδή πυρετό, αφήνοντας δύο σημαντικά δείγματα του λογοτεχνικού έργου που θα μπορούσε να είχε παραγάγει εάν… Ένα κείμενο που προκάλεσε σκάνδαλο όταν πρωτοεκδόθηκε: προκλητικός συνδυασμός για τον αναγνώστη.

Αρχές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο έφηβος –και ανώνυμος– αφηγητής αποφεύγει τη στράτευση εξαιτίας της ηλικίας του. Γνωρίζει τη δεκαεννιάχρονη Μάρθα, η οποία σύντομα παντρεύεται έναν στρατιώτη. Λίγο αργότερα ο νεαρός και η Μάρθα συνάπτουν έναν παράνομο δεσμό, καθώς δεν μπορούν να περιορίσουν το πάθος που τους συνδέει. Κι αν στην αρχή είναι διακριτικοί, στη συνέχεια αδυνατούν να κρατήσουν τα προσχήματα και με τη σχέση τους προκαλούν τη μικρή κοινωνία στην οποία ζουν. Οι μόνοι που φαίνεται να αγνοούν την αλήθεια είναι ο απών στο μέτωπο σύζυγος και η οικογένειά του. Η κατάσταση δυσκολεύει όταν η Μάρθα μένει έγκυος και πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε να μην υποψιαστεί κανείς ότι το παιδί δεν είναι του συζύγου της.

Η εφηβεία, η αφύπνιση της σεξουαλικότητας, η αδιαφορία για τις κοινωνικές συμβάσεις βρίσκονται στον πυρήνα αυτού του σύντομου μυθιστορήματος. Ο δεκαεξάχρονος νεαρός ζει μία ερωτική περιπέτεια που ελάχιστοι συνομήλικοί του θα μπορούσαν να βιώσουν. Ο έρωτας, η ζήλεια, το σεξ έρχονται να κυριαρχήσουν στη ζωή του με τη σιωπηρή ανοχή της οικογένειάς του – οι γονείς του αντιδρούν όταν πια είναι αργά. Μέσα του προσπαθούν να ισορροπήσουν οι ανάγκες και οι σκέψεις ενός εφήβου με τις εμπειρίες που θα είχε ένας μεγαλύτερος άνδρας. Και όταν η εγκυμοσύνη παρουσιάζεται μπροστά του, συνέπεια μιας παθιασμένης σχέσης, δείχνει αδύναμος και απροετοίμαστος να αντιδράσει.

Ο συγγραφέας, με λόγο λιτό και ευθύ, εστιάζει στον κεντρικό του ήρωα, μεταφέρει στο χαρτί τις εναλλαγές στον ψυχισμό του και με μεγάλη επιτυχία σκιαγραφεί έναν έφηβο στο κατώφλι της ωριμότητας, ταυτόχρονα αθώο και τολμηρό, ορμητικό και διστακτικό. Η Μάρθα, ερωτευμένη, παθιασμένη, υποχωρητική στα νάζια του εραστή της, είναι αυτή που ουσιαστικά περιθωριοποιείται και πληρώνει το τίμημα, αλλά δεν την ενδιαφέρει, της αρκεί αυτό που βιώνει. Το μυθιστόρημα προκάλεσε σκάνδαλο όταν εκδόθηκε. Σίγουρα όχι εξαιτίας της σχέσης που περιγράφει, αλλά επειδή ο πόλεμος όχι μόνο δεν προβληματίζει το ζευγάρι –και κανέναν άλλο χαρακτήρα του βιβλίου, εάν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι– αλλά είναι η αφορμή της ευτυχίας τους. Ο σύζυγος που λείπει στο μέτωπο τους δίνει τον χρόνο και τον χώρο να αγαπηθούν… αυτό το στοιχείο σόκαρε τους Γάλλους των αρχών της δεκαετίας του 1920, που ακόμα προσπαθούσαν να ξεπεράσουν τις συνέπειες ενός ολέθριου πολέμου.