Η διαδρομή από το πένθος στη χειραφέτηση
Η γυναικεία μορφή στο επίκεντρο… Όπως στη «Διαθήκη της Μαρίας» ή στο ακόμα αμετάφραστο «Brooklyn», το κέντρο βάρους του πιο πρόσφατου μυθιστορήματος του Colm Tóibín είναι η γυναίκα. Μια γυναικεία φιγούρα που ο ίδιος έχει παραδεχτεί ότι κρύβει στοιχεία από τη δική του μητέρα, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι η «Νόρα Γουέμπστερ» είναι αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα. Ίσως είναι μια αυτοβιογραφική αναζήτηση, μια διαδρομή στον χρόνο.
Τέλη της δεκαετίας του 1960, σε μια επαρχιακή ιρλανδική πόλη. Η Νόρα βιώνει την απώλεια του συζύγου της, ενός ανθρώπου αξιαγάπητου και αξιοσέβαστου από όλους στη μικρή τοπική κοινωνία. Πρέπει να σταθεί στα πόδια της, να βρει τρόπους να στηρίξει οικονομικά την οικογένειά της, να αναθρέψει τα τέσσερα παιδιά της και να βρει τη θέση που της αναλογεί στη νέα κατάσταση που έχει δημιουργηθεί. Και όλα αυτά πρέπει να γίνουν σε ένα μέρος όπου οι πάντες γνωρίζουν τα πάντα για τους συμπολίτες τους, όπου υπάρχει μια ήδη διαμορφωμένη εικόνα για το πώς πρέπει να νιώθει και να συμπεριφέρεται μια χήρα. Η Νόρα, όμως, λιγομίλητη, ορισμένες φορές διστακτική, ορισμένες φορές αποφασιστική, πάντα έτοιμη να κάνει αυτό που πρέπει για την οικογένειά της, δεν χωράει σε καλούπια, δεν μπορεί να αντέξει τη χειραγώγηση. Και με έναν ήρεμο τρόπο προσπαθεί να προχωρήσει την κάθε μέρα ξεχωριστά, ενώ ασυνείδητα επιδιώκει να πάψει να είναι η χήρα Γουέμπστερ και να γίνει η Νόρα.
Πρέπει αμέσως να ξεκαθαριστεί ότι το μυθιστόρημα του Colm Tóibín δεν έχει αναπάντεχες ανατροπές, κρυμμένα μυστικά ή απροσδόκητες εξάρσεις. Η αφήγηση είναι εξίσου λιτή και καθαρή, όσο και ο λόγος των προσώπων, χωρίς στολίδια και περιττές λέξεις. Κι όμως, το μυθιστόρημα δεν μπορείς να το αφήσεις, σε μαγνητίζει και σε αναγκάζει να διαβάσεις λίγο ακόμα. Γιατί; Επειδή έχει μια έξοχη περιγραφή της ιρλανδικής –πιθανόν και της ελληνικής ή και οποιασδήποτε άλλης– μικρής κοινωνίας, όπου όλοι πρέπει να ταιριάζουν στα καλούπια που τους αναλογούν. Επειδή ακολουθεί την πορεία του εσωτερικού πένθους, όχι με κραυγές και φωνές, αλλά με σιωπή, μοναξιά και με το γεγονός ότι ακόμα και μια παλιά ταινία αποκτά άλλο νόημα τώρα που ο άνθρωπός σου δεν τη βλέπει μαζί σου. Επειδή έχει μια κεντρική φιγούρα ιδιαίτερη, κυρίαρχη και αποφασισμένη να δοκιμάσει να αλλάξει αυτό που θα ήταν η λογική πορεία της χηρείας της. Μια γυναίκα, που αποφασίζει να μάθει να τραγουδά, να βάζει δίσκους και να κάθεται με τις ώρες να τους ακούει, επειδή η μουσική και το τραγούδι είναι η φωνή και η σιωπή της ταυτόχρονα. Μια γυναίκα που θα είναι πάντα η χήρα του Μόρις, η μητέρα των παιδιών τους, η εργαζόμενη γυναίκα, αλλά θα είναι και η Νόρα, που αγαπά τη μουσική, που αγαπά τον νεκρό άντρα της και τα παιδιά της, αλλά ταυτόχρονα αγαπά και τον εαυτό της και φυσικά τη ζωή.
