«Να έχουν τα πόδια στη γη και τα μάτια στον ουρανό»

(Η Αρβελέρ προς τους νέους)

«Εκείνο που με κρατά στην Ελλάδα πάνω απ’ όλα είναι η ελληνική Ιστορία. Για μένα  Ελλάδα είναι η Ιστορία της, ύστερα ο τόπος της και βέβαια οι φίλοι μου. Δεν ξέρω τίποτε από πολιτικά κι ούτε θέλω να ξέρω»  (σελ. 120)

«Με ρωτούν συχνά διάφορα για την κρίση. Με κάνουν και θυμώνω. Κάποιος που έχει ζήσει την Κατοχή όταν του λένε για τη σημερινή κρίση γελάει.» (σελ. 160)

Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ είναι η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης το 1967.Το 1976 γίνεται πρύτανης του Πανεπιστημίου της Σορβόννης και στη συνέχεια ανακηρύσσεται πρύτανης του Πανεπιστημίου της Ευρώπης. Επίσης, διετέλεσε πρόεδρος του Πανεπιστημίου του Παρισιού, πρύτανης της Ακαδημίας και καγκελάριος των Πανεπιστημίων του Παρισιού, καθώς και πρόεδρος του Κέντρου Georges Pompidou-Beaubourg.

Το «Μια ζωή χωρίς άλλοθι» αποτελεί μία μίνι αυτοβιογραφία της ή μια ζωή χωρίς άλλοθι όπως την αφηγήθηκε στον Γιάννη Ν. Μπασκόζο. Η εκκίνηση στο βιβλίο γίνεται με ένα προλογικό σημείωμα του Γιάννη Ν. Μπασκόζου, όπου μαγνητοφώνησε τη βραχνή και σταθερή φωνή της στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών στην οδό Φρυνίχου στην Πλάκα. Όλο το βιβλίο εμπλουτίζεται με πλούσιο φωτογραφικό υλικό από σημαντικές στιγμές της ζωής της πλαισιωμένες από αγαπημένα της πρόσωπα.

Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ γεννήθηκε το 1926 στον Βύρωνα (όπου διαμένει και σήμερα) με καταγωγή από τα Μουδανιά της Μικράς Ασίας, έκτο και τελευταίο παιδί μιας προσφυγικής οικογένειας. Ήταν το μικρό, το άσχημο και λόγω μιας τραγικής συγκυρίας τη μέρα που γεννήθηκε, το γρουσούζικο παιδί. Παραθέριζε τα καλοκαίρια σε αντίσκηνα στα Κιούρκα και στη Βουλιαγμένη. Στην Κατοχή ήταν ΕΠΟΝίτισσα και δεν έχανε διαδήλωση.

«Αναγκαστικά η διδασκαλία μεταφέρθηκε σε διάφορα σπίτια κάπου κοντά στο Α΄ Νεκροταφείο, στη Γούβα. Είμαι πια Γ΄ Γυμνασίου, 1941 και πηδώ πάνω από πτώματα για να φτάσω στο σχολειό, το οποίο ήταν απλώς ένα σπίτι, όπου είχαν βάλει τη Γ΄ τάξη. Θυμάμαι ότι έφτανε το καρότσι του Δήμου και μάζευε τα πτώματα για να τα βάλει σε ομαδικό τάφο, σε έναν λάκκο. Κάποτε με βρίσανε εδώ κάποιοι γιατί είπα: ποια κρίση, ποια κρίση τώρα; Βέβαια υπάρχει κρίση, όταν χάνεις αυτά που είχες. Άμα δεν έχεις ζήσει όμως τέτοιες στιγμές, πώς να καταλάβεις τι σημαίνει αληθινή, βαριά, τραγική κρίση;» (σελ. 36).

Πήγε στην κηδεία του Παλαμά. Μετά τα Δεκεμβριανά δραπετεύει στο βουνό. Έπειτα επιστρέφει στην Αθήνα και λίγο μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας και πριν καθιερωθεί το πιστοποιητικό φρονημάτων περνάει στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών με κατεύθυνση αρχαιολογία αν και ήθελε να γίνει πολιτικός μηχανικός.

Μαθαίνουμε για τον πρώτο παιδικό έρωτά της, για τη γνωριμία της με τη βασίλισσα Φρειδερίκη και τον βασιλιά Κωνσταντίνο, τον Χουάν Κάρλος και τη Σοφία της Ισπανίας, τον Χατζηδάκι, τον Θεοδωράκη, τον Σικελιανό, τον Βρεττάκο. Λαμβάνει γαλλική υποτροφία και πηγαίνει στο Παρίσι το 1953 με κατεύθυνση τις βυζαντινές σπουδές στη Σορβόννη. Το 1958 παντρεύεται τον αξιωματικό του γαλλικού στρατού Ζακ Αρβελέρ. Το 1964 γίνεται διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών και το 1966 παίρνει το διδακτορικό της για το Βυζάντιο και τη θάλασσα. Το 1967 γίνεται η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και έχει ήδη μία τρίχρονη κόρη, τη Μαρί-Ελέν. Βιώνει από πρώτο χέρι τον Μάη του ’68. Το 1970 είναι αντιπρύτανης και το 1976 γίνεται πρύτανης του εν λόγω Πανεπιστημίου (η πρώτη γυναίκα πρύτανης στα 700 χρόνια του Πανεπιστημίου).

Μαθαίνουμε για τη σχέση της με τη μόδα και συγκεκριμένα με την Chloé, τη φιλία της με τον Γιάννη Ξενάκη και τον Βασίλη Βασιλικό, τον Τσαρούχη και τον Ελύτη. Ανακηρύσσεται πρύτανης του Πανεπιστημίου της Ευρώπης και το 1982 πρύτανης της Ακαδημίας του Παρισιού και καγκελάριος των Πανεπιστημίων του Παρισιού. Γνωρίζεται με τον Φρανσουά Μιτεράν και είναι φίλη με όλους σχεδόν τους κατοπινούς Γάλλους προέδρους της Δημοκρατίας. Συναντάται με τον Κινέζο μεταρρυθμιστή ηγέτη Ζάο Ζιγιάνγκ. Το 1988 γίνεται πρόεδρος του Πολιτιστικού Κέντρου Ζωρζ Πομπιντού-Μπομπούρ των 1.500 υπαλλήλων και των 45.000 επισκεπτών ημερησίως.

Η Αρβελέρ αφηγείται τα γεγονότα σχετικά με το Πανεπιστήμιο Παρίσι VI, το περιβόητο βιβλίο ιστορίας του Ντυροζέλ, το Μουσείο της Ευρώπης, τη φιλία της με τον Νουρέγιεφ, τη Μαριάννα και τον Γιάννη Λάτση, τη Μαριάννα Βαρδινογιάννη και εύθυμες ιστορίες με τον Νίκο Κούρκουλο.

Επίσης, μαθαίνουμε ότι γίνεται πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δελφών, αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, επίτιμη πρόεδρος στη Διεθνή Επιτροπή Βυζαντινών Σπουδών και επίτιμη διδάκτορας σε πολλά πανεπιστήμια  του εξωτερικού μεταξύ των οποίων και του Χάρβαρντ. Γνωρίζουμε όμως και τις αποτυχίες της και την άποψη της για την Ελλάδα του σήμερα, την τωρινή κρίση και την ευθανασία.

Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ συμπεριλήφθηκε στους 100 μεγάλους Έλληνες όλων των εποχών. Είναι η «Νίκη» της ΕΠΟΝ, το «Διαβατάρικο πουλί» η «Πετρολέζ» για τους Γάλλους, αλλά πάνω από όλα είναι πρύτανης, καθηγήτρια και μάνα.

Με μεστό και άμεσο-οικείο λόγο επιχειρεί έναν απολογισμό της ζωής της, εστιάζοντας σε σημαντικούς σταθμούς, σε προσωπικό, οικογενειακό, κοινωνικό, πολιτικό, επαγγελματικό και πνευματικό επίπεδο, ο οποίος επικουρείται οπτικά από το πλούσιο φωτογραφικό υλικό.  Οι αναγνώστες νιώθουν σαν να συμμετέχουν στην αφήγηση, σαν να είναι παρόντες. Η Ελένη Γλύλατζη-Αρβελέρ –εκτός από όσα αναφέρθηκαν– είναι εξίσου μια εξαίσια αφηγήτρια που κερδίζει τους ακροατές της με τον άμεσο και ευθύ της λόγο. Πρότυπο προς μίμηση για τους νέους και όχι μόνο, καθώς η στάση ζωής της εμφορείται από πείσμα, αγώνα, ιδανικά, επιμονή και υπηρέτηση αξιών.