Και τα οκτώ διηγήματα που περιλαμβάνονται στη συλλογή «Λίγη φλόγα, πολλή στάχτη» του Γιάννη Ατζακά θα μπορούσαν να ανταποκρίνονται σε αυτή, κατά κάποιο τρόπο, την περιγραφή: είτε πρόκειται για ανεκπλήρωτους έρωτες, όπως στο ομώνυμο διήγημα, αλλά και στην ωραία «Λίμνη», είτε για πολιτική ιδεολογία και ένταξη. Το αίσθημα μιας ζωής που αναλώθηκε στους αγώνες για μια καλύτερη ζωή σε ένα άλλο σύστημα, όπως αυτό που πρέσβευε ο κομμουνισμός που εγκαθιδρύθηκε στις χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης, είναι διάχυτο. Όπως και ο έρωτας του Νικήτα για τη Σόνια, του Άγγελου για τη Δανάη: μια «αστραπή ευτυχίας» έχει ως αντίτιμο «την πτώση σ’ ένα σκοτεινό βάραθρο» (σελ. 65).. Θα πρέπει εδώ να προσθέσουμε και τις κοινωνικές συνθήκες στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, που δίωκε όσους είχαν αυτή την ιδεολογία και κατάτρυχε, με τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, τις οικογένειές τους. Η ζωή στην Ελλάδα, έτσι κι αλλιώς, εκείνα τα χρόνια, τις δεκαετίες του  ’50, του ’60, του ’70, ακόμη και του ’80, ήταν σκληρή, ιδιαίτερα μακριά από τις μεγάλες πόλεις. Ωστόσο το νοητό «κέντρο» των διηγημάτων μοιάζει να είναι το 1963 και το κομβικό γεγονός η δολοφονία του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη στις 22 Μαΐου εκείνης της χρονιάς. Είναι η γενιά του 114, του 15% για την Παιδεία∙ ο συγγραφέας ανήκει σε αυτή τη γενιά και –αναπόφευκτα– μπορεί να θεωρήσουμε ότι τα περισσότερα διηγήματα είναι αυτοβιογραφικά ή, τουλάχιστον, αντλούν την έμπνευσή τους από πραγματικά πρόσωπα και γεγονότα.

Θα ήταν άδικο, ωστόσο, να διαβάσουμε τα διηγήματα μέσα από αυτό και μόνο το πρίσμα. Ο τόπος, όταν δεν είναι η Θεσσαλονίκη, ποικίλλει∙ όπως και οι ήρωες: άλλοτε είναι ένα παιδί, όπως ο ορεσίβιος Στέργιος Βλαστάρης στο «Κάταγμα»,  άλλοτε φοιτητές (ο Νικήτας, ο Άγγελος), νέοι επιστήμονες («Ο Οδυσσέας στη Μαύρη Θάλασσα», αφιερωμένο στη μνήμη του πατέρα του συγγραφέα), μεσήλικες ή ηλικιωμένοι (όπως η 90χρονη κυρία Ρωξάνη στο «Ο θάνατος δεν βιάζεται πάντα»). Ιδιαίτερα μας συγκινούν οι αναφορές στον Παπαδιαμάντη, στον «Αλιβάνιστο» Στρατή Μπρέκα από τη Ζαγορά, αλλά και στην ιστορία του αδικοχαμένου Ζήση, που έζησε τις πιο ευτυχισμένες μέρες της ζωής του, «Όσο το φως μιας αστραπής», σε μια επίσκεψη στο νησί του Σκιαθίτη. Υπάρχουν και άλλες διακειμενικές αναφορές: ο αναγνώστης θα τις βρει (ή θα τις αναγνωρίσει) στο τέλος του κειμένου.

Η αφήγηση στα διηγήματα του Γιάννη Ατζακά είναι άλλοτε τριτοπρόσωπη και άλλοτε πρωτοπρόσωπη. Στην πρώτη κατηγορία ανήκει και το διήγημα «Η συμφωνία» ίσως το περισσότερο «ανάλαφρο» της συλλογής, όπου η ιστορία του «αλαφροΐσκιωτου» Πετρή Χαρκόβα πλέκεται ωραία με μια συμφωνία με τον άγιο.